Grote Bedrijven, Kleine lasten

In opdracht van FNV onderzocht SOMO de gemiddelde, effectieve belastingdruk voor 151 grote Nederlandse bedrijven over een periode van tien jaar (2005-2014). De afgelopen jaren stond belastingontwijking door buitenlandse bedrijven, en de rol daarin van het Nederlandse belastingbeleid, veelvuldig centraal in de media. Ook nu is het thema door de Panama Papers zeer actueel.

Grote Bedrijven, Kleine Lasten

“Grote Bedrijven, Kleine Lasten” richt zich op Nederlandse bedrijven en de mate waarin zij erin slagen de effectieve belastingdruk te verlagen. Hierdoor lopen overheden miljarden euro’s in belastinginkomsten mis.

De effectieve belastingdruk laat zien in hoeverre bedrijven in staat zijn het statutaire tarief effectief te verlagen. Dat statutaire tarief voor de vennootschapsbelasting – dat vastligt in de wet – werd in de afgelopen tien jaar al verlaagd van 31,5 procent in 2005 naar 25 procent in 2014. Het verschil tussen de effectieve belastingdruk en het wereldwijde statutaire tarief wordt veroorzaakt door zowel belastingontwijking als het gebruik van fiscale prikkels en beleid (o.a. innovatiebox en de deelnemingsvrijstelling).

Mislopen belastinginkomsten

In dit rapport zijn 93 beursgenoteerde en 58 niet-beursgenoteerde bedrijven onderzocht. Op basis van publieke financiële data is er voor alle bedrijven data verzameld en geanalyseerd over de winsten en de belastingverplichtingen. In de periode 2005-2014 had die eerste groep een effectieve belastingdruk van 21,5 procent. De winsten van niet-beursgenoteerde bedrijven – in dit onderzoek betreft het grote familiebedrijven en coöperaties – werden effectief met 17,9 procent belast in de periode 2010-2014. Dat is lager dan het gemiddelde statutaire tarief in dezelfde periode. Die lage effectieve belastingdruk zorgt ervoor dat overheden jaarlijks € 3 miljard aan belastinginkomsten mislopen.

Indicatoren ontwijkingsstrategieën

Het rapport identificeert daarnaast ook indicatoren voor het gebruik van een aantal ontwijkingsstrategieën. Zo lijkt een aantal grote Nederlandse bedrijven als Randstad en Unilever gebruik te maken van de zogenaamde België-route (gebruik van de notionele renteaftrek in België door daar veel eigen vermogen te stallen). Misbruik van intra-groepsfinanciering – groepsentiteiten binnen een bedrijfsgroep die elkaar financieren – is een bekende ontwijkingsstrategie. Uit dit onderzoek blijkt onder andere dat de moederbedrijven van TomTom en Telegraaf Media Groep veel leningen ontvangen van dochterondernemingen. Een derde strategie is de aanwezigheid in belastingparadijzen; Zwitserland is het populairste belastingparadijs onder de Nederlandse bedrijven. Ook is Zwitserland de populairste vestigingsplek voor intellectueel eigendom; winstverschuiving door royalties is de vierde onderzochte ontwijkingsstrategie. Verder onderzoek moet uitwijzen of en in welke mate belastingontwijking plaatsvindt.

Door het identificeren van de indicatoren van belastingontwijking ontwikkelde SOMO een ‘Research Methodology’ om de effectieve belastingdruk van bedrijven te meten. Hiermee wil SOMO bijdragen aan de discussie die ‘tax justice’-onderzoekers op dit moment hierover voeren.

Aanbevelingen

De onderzoeksbevindingen leiden tot een aantal aanbevelingen, die uitgebreider worden toegelicht in de samenvatting van het rapport Grote Bedrijven, Kleine Lasten:

• Zorg voor een eerlijk belastingbeleid waar multinationale bedrijven hun bijdrage leveren aan de samenleving via de winstbelasting die zij behoren te betalen.
• Maak een einde aan schadelijke internationale belastingconcurrentie tussen landen waar alleen de bedrijven flink van profiteren.
• Creëer meer financiële transparantie zodat zowel bedrijven als overheden ter verantwoording kunnen worden geroepen voor hun belastingpraktijken en -beleid.

Downloads

• Engelse vertaling Big Companies, Low rates (van de samenvatting uit het Nederlandse rapport)
• Panama Papers(opens in new window)
• FNV.nl: Grote Nederlandse bedrijven houden miljarden in hun zak. (opens in new window)
• Artikel AD.nl: Ontdoken bedrijfsbelasting? Dat betaalt de werknemer(opens in new window)