Succesvolle kick-off van het ‘Multinationals in Conflict-Affected Areas’ Programma

In de laatste week van november organiseerde SOMO een succesvolle kick-off meeting van het ‘Multinationals in Conflict-Affected Areas’ Programma. Partnerorganisaties uit Liberia, Zuid-Soedan, Colombia en Sierra Leone trotseerden de kou en vergezelden ons voor een week in Amsterdam.

 

Hier bespraken we gezamenlijke toekomstplannen, de huidige stand van zaken in de verschillende landen en het werk van onze partnerorganisaties met lokale gemeenschappen die te maken krijgen met wangedrag van multinationals.

Ons gemeenschappelijk doel binnen dit programma is een eerlijke en duurzame wederopbouw door middel van empowerment van lokale gemeenschappen zodat zij zullen profiteren van de ontwikkeling van de private sector. We willen ervoor zorgen dat multinationals op een verantwoordelijke en conflict-gevoelige manier opereren in deze landen.

Samenwerken met de gemeenschappen

Op dit moment is het bovenstaande helaas niet altijd het geval. Onze partner in Liberia, Green Advocates(opens in new window) , vertelde bijvoorbeeld dat multinationals vaak hun beloftes wat betreft maatschappelijke verantwoordelijkheid negeren. Green Advocates probeert bedrijven verantwoordelijk te houden voor hun handelen. Om dit te bereiken werkt de organisatie nauw samen met lokale gemeenschappen en adviseert hen over hun rechten en de klachtenmechanismes die zij tot hun beschikking hebben.

Gedwongen verhuizingen en onvoldoende compensatie

Tijdens de meeting ontdekten we dat er veel overeenkomsten bestaan tussen de vier landen. Onze partner in Sierra Leone, MADAM (Mankind’s Activities for Development Accreditation Movement)(opens in new window) , wordt geconfronteerd met problematische kwesties in dezelfde sectoren als buurland Liberia: landbouw en mijnbouw. Gedwongen verhuizingen en onvoldoende compensatie zijn grote problemen die gemeenschappen in Sierra Leone ondervinden.

Multinationals en paramilitairen

Ook in Colombia vormen gedwongen verhuizingen een belangrijk punt in het werk van Indepaz(opens in new window) , onze partnerorganisatie daar. Gewelddadige conflicten tussen de regering en rebellengroepen hebben geresulteerd in de ontheemding van miljoenen mensen in de afgelopen decennia. Maar dit is niet de enige reden voor ontheemding. Gemeenschappen worden vaak gedwongen te vertrekken van hun land of uit hun dorpen door private sector actoren, zoals mijnbouw- of palmoliebedrijven. Nauwe betrekkingen tussen multinationals en paramilitairen zijn een andere belangrijke oorzaak van mensenrechtenschendingen in Colombia. Bedrijven contracteren regelmatig paramilitairen voor beveiligingsdoeleinden. Echter, het gebruik van extreem geweld door paramilitairen tegen gemeenschappen en vakbondsleiders illustreert de negatieve impact die multinationals kunnen hebben als ze in conflictsituaties opereren.

Grondbezit

Zuid-Soedan is ook een land waar multinationals bewust moeten zijn van de vele risico’s die gepaard gaan met zakendoen in een land dat zwaar getroffen is door conflict. De South Sudan Law Society deelde met ons de kwetsbaarheid van de staat in Zuid-Sudan en de verschillende soorten wetten en overeenkomsten die er bestaan met betrekking tot grondbezit. Onze partner benadrukte het belang van gewoonterecht voor lokale gemeenschappen. Landroof vindt in toenemende mate plaats, en om nieuwe conflicten te voorkomen, heeft de South Sudan Law Society(opens in new window) een community engagement handleiding gepubliceerd die gemeenschappen adviseert over hoe ze hun bestaansmiddelen veilig kunnen stellen. Daarnaast staat tevens de relatie tussen oliemaatschappijen en het conflict in Zuid-Soedan hoog op onze onderzoeksagenda.

Wat hebben we geleerd?

Het was erg interessant en motiverend om te zien hoe de organisaties van gedachten wisselden over kwesties die zij allen tegenkomen. Hoewel de context van elk land en conflict verschilt, is er wel een rode draad: multinationals houden zich niet aan landsgrenzen en mensenrechtenschendingen vinden dus overal plaats. Alle organisaties die deelnemen aan het ‘Multinationals in Conflict-Affected Areas’ Programma hebben te maken met kwesties zoals slechte arbeidsomstandigheden, zwak overheidstoezicht, ontheemding, onvoldoende compensatie en een gebrek aan het zogenaamde free, prior and informed consent. Het moge duidelijk zijn dat binnen het programma veel valt te leren van elkaars kennis en ervaringen. Met name over engagement met lokale gemeenschappen en op welke manieren deze gesteund kunnen worden in het opkomen voor hun rechten en het vechten tegen misstanden van multinationals. Binnen dit programma zal er veel bedrijvenonderzoek worden ontwikkeld, evenals trainingen voor empowerment van lokale gemeenschappen. De kennis wordt ook veel breder gedeeld: publicaties worden naar buiten gebracht over maatschappelijk verantwoord ondernemen in conflictsituaties, de rol van multinationals in conflictsituaties en vele andere zaken. Naast deze vier landen werkt SOMO ook met organisaties in de Democratische Republiek Congo, waar de focus ligt op de rol van conflictmineralen. De output van dit programma zal worden gebruikt om bedrijven en overheden aan te spreken. Het is gericht op het verbeteren van het gedrag van multinationals in door conflicten getroffen gebieden en moet ervoor zorgen dat zij bijdragen aan vrede in plaats van profiteren van het conflict.