Europa’s grootste onafhankelijke bio-energiecentrale onderstreept noodzaak meer transparantie over oorsprong biomassa

De officiële opening van Eneco’s 50 megawatt bio-energiecentrale Golden Raand in Groningen op 31 januari 2014 wordt door de sector aangeprezen als een volgende stap in het behalen van de Nederlandse afspraken op het gebied van duurzame energie. Als de biomassa die in de centrale wordt verbrand echter niet op duurzame manier wordt geproduceerd, dan kan de centrale het klimaat en milieu meer kwaad doen dan goed. De noodzaak voor meer transparantie binnen de toeleveringsketen van biomassa blijft een groot punt van zorg.

Duurzame energiedoelen in Nederland

In 2020 moet 14% van de energie die in Nederland wordt gebruikt afkomstig zijn van duurzame bronnen. Dit is vastgelegd in het Nederlandse Energieakkoord dat is ondertekend door de Nederlandse regering, de privésector en sociaal-maatschappelijke organisaties in september 2013. Het wordt verwacht dat het inzetten van biomassa één van de voornaamste strategieën zal zijn om dit doel te behalen. Biomassa is namelijk een relatief goedkope bron van energie waarbij geen grote investeringen nodig zijn om de bestaande infrastructuur voor energieopwekking aan te passen.

De mogelijke nadelige effecten van biomassa

Milieuorganisaties zoals Greenpeace en Friends of the Earth en onderzoekers bij academische instituten wereldwijd hebben echter herhaaldelijk hun bezorgdheid geuit over de mogelijk nadelige milieu- en mensenrechteneffecten van het gebruik van biomassa voor energieproductie. Voorbeelden hiervan zijn een verlies van biodiversiteit, concurrentie met voedselgewassen, leenrechtconflicten, ontbossing en zelfs een mogelijke toename van de CO2-uitstoot die verband houdt met (indirecte) veranderingen in grondgebruik. De mate waarop deze nadelige effecten plaatsvinden, zijn grotendeels afhankelijk van hoe en waar de biomassa wordt geproduceerd.

From Whence the Wood?

Weinig transparantie in de toeleveringsketen van biomassa

SOMO voerde in 2013 onderzoek uit naar de oorsprong van de biomassa die momenteel gebruikt voor energieopwekking in Nederland. Het onderzoek (waarvan de details zijn gepubliceerd in het rapport ‘From Whence the Wood?’) liet zien dat de huidige mate van transparantie die wordt geboden door elektriciteitsbedrijven in Nederland ver onder de internationale norm ligt. Onder de energiemaatschappijen in Nederland behaalde Eneco de hoogste score: het bedrijf biedt een grotere mate van transparantie dan concurrerende bedrijven. EPZ, E.ON, GDF Suez, Vattenfall/NUON en RWE/Essent boden minder transparantie, terwijl semioverheidsbedrijf EPZ (dat indirect voor 70% eigendom is van de provincie Zeeland en een aantal Nederlandse gemeenten) gaf überhaupt geen informatie over de landen van oorsprong, hoeveelheden per land van oorsprong of de toeleveranciers en loopt dus duidelijk ver achter op het gebied van transparantie.

Voldoen aan de norm: het belang van transparantie

Om ervoor te zorgen dat er minimale sociale- en milieunormen binnen de gehele toeleveringsketen van biomassa in acht worden genomen, moeten energiemaatschappijen een due diligenceonderzoek uitvoeren, stakeholders betrekken, onderzoek doen naar leveranciers en gedragscodes voor leveranciers implementeren. Transparantie is hierbij het sleutelwoord: het regelmatig openbaar maken en verslag doen van leveranciers en de oorsprong van grondstoffen door energiemaatschappijen is cruciaal in het behalen van sociale en milieugerelateerde normen.

Transparantie bij Eneco: van beter naar best

Eneco heeft aangekondigd dat de recent geopende Golden Raand centrale gebruik zal maken van houtsnippers die zijn geproduceerd in Nederland en omliggende landen, maar heeft niet alle namen van haar biomassaleveranciers openbaar gemaakt. Plaatselijke stakeholders die mogelijk last zullen ondervinden van de activiteiten van een biomassaleverancier zijn zich waarschijnlijk onbewust van de overlast die zij ondervinden als gevolg van Eneco’s vraag naar biomassa.

Door geen specifieke informatie te verschaffen over de oorsprong van de biomassa beperkt Eneco de mogelijkheid voor de lokale belanghebbenden om het bedrijf op de hoogte te stellen van mogelijke nadelige effecten van haar toeleveringsketen en verbeteringen op dit gebied te bewerkstelligen. Bedrijven zoals Eneco (die daadwerkelijk proberen voorlopers te zijn op het gebied van duurzame energieproductie) zullen de volgende stap moeten nemen door volledige transparantie te bieden over hun toeleveringsketens. Alleen zo kunnen ze zeker weten en duidelijk uitdragen dat ze zich oprecht inzetten voor duurzame ontwikkeling.