Dure medicijnen: rapport SOMO en Wemos aanleiding voor kamervragen

Op 6 juni 2019 hebben minister Bruins en staatssecretaris Keijzer vlak voor het algemeen overleg Geneesmiddelenbeleid een eerste reactie gegeven op het rapport van SOMO en Wemos, ‘Overpriced: Drugs Developed with Dutch Public Funding’. De minister en staatssecretaris beantwoordden schriftelijke vragen(opens in new window) van Van Gerven (SP) en Ellemeet (GroenLinks). In het rapport ‘Overpriced’ maken SOMO en Wemos aanbevelingen met betrekking tot Nederlandse publieke financiering van medicijnontwikkeling waarmee de Nederlandse overheid grip op de uiteindelijke prijs kan behouden en die tot een eerlijke prijs van nieuwe medicijnen kan leiden.

Dure medicijnen ontwikkeld met belastinggeld

SOMO en Wemos waarderen het dat de minister het belang van publieke financiering bij medicijnontwikkeling in Nederland erkent. Ondanks sommige voorzichtig positieve reacties op onze beleidsaanbevelingen, gaan we graag in op enkele argumenten van minister Bruins en staatssecretaris Keijzer in hun beantwoording op de Kamervragen.

Voorwaarden verbinden aan publieke financiering

De minister en staatssecretaris wijzen op de initiatieven die al in gang zijn gezet waarbij gekeken wordt naar het verbinden van voorwaarden in het geval van publieke investeringen. Het onlangs gepubliceerde rapport van NFU en ZonMw – waarbij 10 principes zijn geformuleerd waar aan voldaan zou moeten worden – is een eerste stap in de goede richting. Wat ons betreft zouden soortgelijke principes ook moeten gelden wanneer publieke investeringen gedaan worden via Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) of via andere instellingen zoals venture capital-fondsen. De generieke aard van veel van deze instrumenten van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat zou geen belemmering moeten zijn voor het implementeren van specifieke eisen aan bedrijven in de farmaceutische sector.

Hoe publiek geld naar medicijnontwikkeling gaat

Daarnaast zou het goed zijn om ook in andere sectoren te kijken naar public return on public investment. Minister Bruins en staatssecretaris Keijzer laten weten dat de publieke investeringen die plaatsvinden in de meest kwetsbare fase van cruciaal belang zijn voor medicijnontwikkeling. Bovendien stellen ze dat de huidige voorwaarden die ROM’s stellen aan hun investeringsstrategie nauwelijks of geen invloed hebben op de uiteindelijke medicijnprijzen. Dat deze huidige voorwaarden geen impact hebben op de uiteindelijke prijs van medicijnen is niet heel verrassend; ze zijn immers voor het merendeel gericht op regionale economische doelstellingen. Door het verbinden van voorwaarden met een prijs verlagend effect, zoals de principes opgesteld door NFU, kunnen we ervoor zorgen dat toekomstige medicijnen betaalbaar en toegankelijk blijven.

Transparantie

De minister en staatssecretaris stellen in hun antwoorden dat de ROM’s al transparant zijn vanwege het feit dat de jaarverslagen publiek toegankelijk zijn. Maar de jaarverslagen geven geen informatie over de gedane investeringen en opbrengsten per bedrijf. Het is niet te achterhalen hoeveel de Nederlandse overheid via deze ROM’s financieel bijdraagt aan de verschillende start- en scale-ups in de farmaceutische industrie. SOMO en Wemos vinden dat deze informatie openbaar moet zijn. Als aandeelhouder kan de Nederlandse overheid aandringen op volledige transparantie van de gemaakte investeringen alswel de financiële return on investment.

Betaalbare medicijnen laten grootste verzekeraars koud

Oplossingen

Al deze verbeterpunten op het gebied van transparantie en beleidscoherentie kunnen een deel van de oplossing bieden voor de hoge prijzen van medicijnen die nieuw op de markt komen. Door meer en kwalitatief betere informatie over de Nederlandse publieke investeringen openbaar te maken, versterkt de overheid haar eigen onderhandelingspositie wanneer het in de sluis komt. Terwijl de minister het belang van transparantie over (publieke) investeringen in Research & Development (R&D) erkent, ontbreekt het helaas aan een concrete uitwerking om dit kracht bij te zetten. SOMO heeft in het onderzoek de ruwe schattingen van het ministerie gebruikt omdat er geen andere data voorhanden zijn. Als het ministerie daadwerkelijk achter transparantie van de kosten en prijzen van medicijnen staat, is het van belang ook zelf transparant te zijn hierover.

In de beantwoording op de Kamervragen van Van Gerven en Ellemeet erkennen minister Bruins en staatssecretaris Keijzer de cruciale rol van publieke investeringen wanneer het gaat om de ontwikkeling van medicijnen. Juist vanwege deze cruciale rol heeft de overheid zelf veel invloed op maatregelen die transparantie bevorderen en leiden tot eerlijke prijzen en toegang tot medicijnen. SOMO en Wemos kijken uit naar de volledige reactie van de minister voor het eind van dit jaar. We hopen dat in de tussentijd wordt gewerkt aan het stellen van voorwaarden aan alle investeringen met publieke middelen.