Nederland aangeklaagd voor misstanden in Peru

Tijdens het Volkstribunaal in Madrid zat op zaterdag 15 mei Nederland als medeplichtige van mensenrechtenschendingen in Peru in het beklaagdenbankje. De inheemse gedupeerde Aurelio Chino, bijgestaan door de Nederlandse M. Kokke, klaagt het van oorsprong Argentijnse oliebedrijf Pluspetrol Resource Corporation aan voor de vernietiging van het leefgebied van de Quechua indianen in de noordelijke Amazone van Peru. Sinds 2000 is het hoofdkantoor van dit bedrijf gevestigd in Amsterdam. Noticias sprak na afloop van het tribunaal met Chino over de lokale gevolgen van de aanwezigheid van Pluspetrol in zijn leefgebied.

“De natuur is onze moeder en onze vader; het is ons huis en onze markt. Het bos is ons leven en dat maken zij kapot”. Uitgedost met roodoranje verentooi en aardekleurige gezichtsversiering, overtuigt Chino, de leider van de Federación de Indígenas Quechua del Pastaza (FEDIQUEP), de jury van het onrecht dat zijn gemeenschap in het Andoas district wordt aangedaan door Pluspetrol. Hij legt uit dat het bestaan van zijn volk in gevaar is door de vernietiging van de natuur waar zijn cultuur integraal mee verbonden is. In de rivier Pastaza, de voornaamste waterbron van lokale gemeenschappen, wordt schaamteloos het vervuilde afvalwater van de olieraffinaderijen gestort. “Deze rivier is onze enige bron van drinkwater, maar tegenwoordig maakt zij ons ziek door de hoge concentratie lood die zij herbergt”.

Pluspetrol, dat in 1976 in Argentinië werd opgericht door de families Rey en Poli, is momenteel de grootste producent van aardolie in Peru. De organisatie FEDIQUEP, samen met de Confederación Nacional de Comunidades del Perú Afectadas por la Minería (CONACAMI), klaagt Pluspetrol aan voor de schending van de rechten van inheemse gemeenschappen, zoals vastgelegd in internationale verdragen als de ILO Conventie 169 en de declaratie van de Verenigde Naties. Namens zijn gemeenschap vraagt Chino het Volkstribunaal om gerechtigheid te brengen en Pluspetrol te bestraffen voor de vernietiging en vervuiling van inheemse gemeenschappen in de noordelijke provincies Alto Amazonas en Datem del Marañón. Van zijn eigen regering hoeft hij weinig steun te verwachten. In 2006 vrijwaarde de Peruaanse overheid Pluspetrol van de nieuwe wet die oliebedrijven verplicht om hun vervuilde water ondergronds af te voeren. “In mijn land is er geen gerechtigheid voor de armen, maar alleen voor de rijken”, aldus Chino.

Lokale afhankelijkheid staat strijd in de weg
In een gesprek met Noticias legt Chino de hopeloosheid van de situatie uit. “Het probleem is dat we afhankelijk zijn van Pluspetrol. Veel van mijn dorpsgenoten werken bijvoorbeeld voor hen en zijn bang hun baan kwijt te raken”. Als gevolg van het ontbreken van staatsinterventies in dit afgelegen grensgebied met Venezuela, zijn de Quechuas afhankelijk van het oliebedrijf voor basisvoorzieningen als transport, energie en sporadische gezondheidzorg. “Pas toen Pluspetrol de uitbetaling van haar arbeiders verzaakte in 2008, was het mogelijk om mijn dorpsgenoten te mobiliseren tot een collectief protest”. Het gevolg van dit protest was een militarisering van het gebied en de detentie van drie Quechuas in de gevangenis van Iquitos.

Door de angst die er heerst in de Pastaza gemeenschappen, kent dit gebied een zwakke organisatiestructuur. Soms heeft Chino het gevoel er alleen voor te staan, samen met zijn compañeros van FEDIQUEP. In de nabijgelegen regio Achuar, bij de rivier Corrientes, is het anders. Daar hebben de gemeenschappen voor elkaar gekregen dat Pluspetrol zijn verantwoordelijkheid voor de vervuiling erkende en zijn afvalwater tegenwoordig op andere manieren afvoert. “Bij ons trekken veel mensen gewoon weg uit het gebied, op zoek naar plekken waar nog wel eten te vinden is”, vertelt Chino verdrietig. Door de milieuvervuiling moeten de lokale inwoners uren lopen om levende dieren en voedsel te vinden. Daardoor is het gebied bijna onleefbaar geworden. Door een aanklacht in te
dienen bij het Volkstribunaal in Madrid hoopt Chino meer aandacht te krijgen voor de situatie in zijn leefgebied. “We hopen dat er dan iets gaat veranderen. Het is genoeg geweest met het misbruik van de indigenas! Wij zijn ook mensen, net als ieder ander.”

Nederland medeverantwoordelijk
Ook Nederland lijkt zijn steentje bij te dragen aan de misstanden in het leefgebied van Chino. M. Kokke van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) legt tijdens het tribunaal uit dat Nederland bedrijven als Pluspetrol de mogelijkheid geeft zich in Nederland te vestigen, zonder dat daar bedrijfsactiviteiten plaatsvinden. Op die manier kunnen deze bedrijven gebruik maken van de belastingvoordelen die Nederland biedt en de Bilaterale Investeringsverdragen die Nederland heeft. Om deze reden heeft ook Pluspetrol in 2000 zijn hoofdkantoor in Nederland geopend. Op dit kantoor vindt geen commerciële activiteit plaats en er werkt niemand, maar zo kan Pluspetrol wel hoge belastingen ontwijken. “Multinationals vestigen zich in Nederland via trustkantoren. Dit levert veel voordelen op voor de multinational en Nederland, maar benadeelt de lokale economie van het land waar de activiteiten plaatsvinden”, aldus Kokke.

Terwijl Nederland hoge winsten boekt met de trustkantoren, kunnen lokale bedrijven in Latijns-Amerika niet tegen de multinationals op concurreren. In 2007 telde de opbrengst voor Nederland 1,7 biljoen euro en leverde het 2500 nieuwe banen op. Peru zelf liep echter vele inkomsten uit belastingen mis die gebruikt hadden kunnen worden voor armoedebestrijding en ontwikkeling. Indirect houdt Nederland door het aanbieden van deze diensten de economische ongelijkheid tussen Europa en Latijns-Amerika in stand en stimuleert ze de vervuilende werkzaamheden van Pluspetrol. FEDIQUEP stelt om deze reden dat Nederland en de Europese Unie medeplichtig zijn aan de mensenrechtenschendingen van Pluspetrol.

Uitslag tribunaal
In de uitslag van het Volkstribunaal, die op 17 mei in het Circulo de Bellas Artes bekend werd gemaakt, wordt Pluspetrol inderdaad schuldig bevonden aan het schenden van de rechten van inheemse gemeenschappen en de criminalisering van lokaal verzet. Lees de volledige uitslag van het tribunaal hier.

Bron: Noticias