Gedragscodes en standaarden voor MKB in ontwikkelingslanden van belang

UNIDO, de VN-organisatie voor industriële ontwikkeling, heeft SOMO gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar het belang van gedragscodes en standaarden voor het midden- en kleinbedrijf (MKB) in ontwikkelingslanden. Voor het project wordt onderzoek gedaan in de kledingsector in Turkije, de meubelindustrie in Brazilië en in de leersector in India. Lokale onderzoekers hebben meer dan 100 ondernemers in deze landen geïnterviewd. Op basis van dit onderzoek zal UNIDO, in samenwerking met SOMO, in de tweede helft van dit jaar een gids publiceren over gedragcodes en bedrijfsstandaarden. De gids zal bedrijven in ontwikkelingslanden helpen bij het opstellen van hun eigen gedragscodes en de marktkansen van deze bedrijven vergroten.

Het midden- en kleinbedrijf in ontwikkelingslanden heeft te maken met een wildgroei aan standaarden en gedragscodes die meestal worden opgelegd door grote retailers, zoals IKEA, H&M en Marks & Spencer. Deze standaarden en codes gaan meestal over de kwaliteit en de veiligheid van de producten die geleverd worden, maar vaak ook over arbeidsomstandigheden in de fabrieken van de producenten. Ook wordt er in gedragcodes in toenemende mate aandacht besteed aan mensenrechten en corruptiebestrijding.

Deze ontwikkeling is in principe positief omdat bedrijven in ontwikkelingslanden zo gestimuleerd worden om werk te maken van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Maar er is ook een keerzijde. Voor veel bedrijven in ontwikkelingslanden zijn dergelijke standaarden handelsbarrières. Ze krijgen te maken met een enorme hoeveelheid aan bedrijfscodes, naast de wettelijke eisen waaraan ze moeten voldoen. Succesvolle bedrijven in de Turkse kledingsector volgen tientallen gedragscodes die opgelegd worden door Europese en Noord-Amerikaanse kledingbedrijven. Deze codes bevatten zeer diverse bepalingen en sluiten meestal niet op elkaar aan. Toch is er een aantal elementen dat in heel veel codes voorkomt, zoals arbeidsrechten en milieuzorg.

De gids die UNIDO in samenwerking met SOMO ontwikkelt, beschrijft de belangrijkste trends op het gebied van gedragscodes en bedrijfsstandaarden en zorgt ervoor dat ondernemers in ontwikkelingslanden door de bomen het bos weer gaan zien. Zo kan een bedrijf ervoor kiezen om de meest ambitieuze gedragscode na te leven en dit gegeven te gebruiken in onderhandelingen met een concurrerende retailer. Een andere strategie is een eigen gedragscode ontwikkelen die de elementen van verschillende gedragcodes bevat.