Grootschalige belastingontwijking door coronatest-fabrikant Qiagen

Nieuw onderzoek(opens in new window) van SOMO laat zien dat de ‘Nederlandse’ coronatestkit-producent Qiagen sinds 2010 miljoenen euro’s aan belasting heeft ontweken dankzij constructies in Ierland, Luxemburg en Malta. Qiagen is een van ’s werelds belangrijkste producenten van corona-testkits en profiteert enorm van de massaorders van verschillende overheden. Het SOMO-onderzoek toont ook aan dat de biotechgigant op grote schaal publieke financiering ontving.

Profiting from a pandemic

Jasper van Teeffelen, belastingonderzoeker bij SOMO: “De gezondheidszorg staat wereldwijd door de coronacrisis onder enorme financiële druk. Het is schrijnend om te zien dat juist een bedrijf als Qiagen grootschalig belasting ontwijkt en overheden broodnodige inkomsten onthoudt.”

Qiagen heeft zijn hoofdkantoor op papier in Venlo gevestigd, maar operationeel zetelt het bedrijf in Duitsland. Qiagen telt wereldwijd 5.200 werknemers en had in 2019 een omzet van 1,3 miljard euro. In het tweede kwartaal van 2020 boekte het bedrijf een winst van 77 miljoen euro, een verdubbeling ten opzichte van dezelfde periode in 2019.

Belastingontwijking door Qiagen

Onderzoek van SOMO naar de jaarrekeningen van het bedrijf laat zien hoe Qiagen belasting ontwijkt over deze winsten. Het bedrijf heeft een netwerk van brievenbusmaatschappijen opgezet in Europese belastingparadijzen Ierland, Luxemburg en Malta om zo via interne leningen belasting te kunnen ontwijken. SOMO schat dat het bedrijf sinds 2010 93 miljoen euro aan belasting heeft ontweken en een fiscale aftrekpost van 49 miljoen euro heeft opgebouwd. Dit is een conservatieve schatting, omdat niet alle potentiële ontwijkingsstructuren zijn onderzocht. Het bedrijf weigert te reageren op de gevonden belastingontwijking.

Vincent Kiezebrink, belastingonderzoeker bij SOMO: “Het is schokkend om te zien hoe hard deze biotechgigant zich inspant om belasting te ontwijken. Wij roepen Qiagen en de EU op om een einde te maken aan dergelijke ontwijkingsconstructies.”

Wel publieke baten, geen publieke lasten

Het onderzoek laat ook zien dat er veel publieke financiering naar Qiagen gaat van onder meer de Nederlandse en Amerikaanse overheid. Daarnaast hebben de Nederlandse overheid en het Europees Investeringsfonds in 2016 risicokapitaal verstrekt voor de ontwikkeling van de COVID-19-testkit van Qiagen. Testkits die momenteel – met publiek geld – massaal worden ingekocht door Nederland, de Verenigde Staten en andere landen.

Overheid moet ingrijpen

Overpriced

Dit onderzoek toont nogmaals aan hoe multinationals als Qiagen gebruik kunnen maken van Europese belastingparadijzen zoals Luxemburg en Ierland om via interne leningen belasting te ontwijken. SOMO roept daarom de EU en Nederland op om betere regels in te voeren die belastingontwijking tegengaan, en strengere voorwaarden te stellen aan publieke financiering. Wemos – die in 2019 samen met SOMO een onderzoek publiceerde naar publieke financiering van medicijnen – onderstreept de aanbevelingen van het rapport.

Ella Weggen, pleitbezorger mondiale gezondheid bij Wemos: “Transparantie over publieke investeringen is hard nodig. Er moeten voorwaarden gesteld worden aan deze publieke financiering op het gebied van betaalbaarheid en toegankelijkheid, zodat mensen daadwerkelijk profiteren van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen die met hun belastinggeld zijn ontwikkeld.“