Debat ‘Goede tijden: crisistijden’

Op 13 mei organiseerde het MVO Platform het debat ‘Goede tijden: crisistijden’. Vijf kandidaat Europarlementariërs – Ingrid de Caluwé (VVD); Jan Cremers (PvdA); Dennis de Jong (SP); Winand Quaedvlieg (CDA) en Judith Sargentini (GroenLinks) – gaven hun visie op de rol van Europa in vraagstukken rond maatschappelijk verantwoord ondernemen en de crisis.

Als inleiding werd een filmpje vertoont dat de problemen in de productieketen van elektronica belicht (zie hieronder). Dit om aan te geven dat MVO nog lang niet overal gemeengoed is en dat we er als consument weinig weet van hebben dat onze mobieltjes en computers tot stand gekomen zijn met schendingen van mensen- en arbeidsrechten, en milieuschade in diverse continenten.

De politici waren het er allen over eens dat ingrijpen in andere landen niet kan. Maar de PvdA en GroenLinks toonde beduidend meer bereidheid en initiatief tot het opleggen van verplichtingen aan Europese bedrijven om zich te verantwoorden voor hun gedrag overzee of dat van hun toeleveranciers. Zo werkt Jan Cremers aan een Europees wetsvoorstel voor “ketenaansprakelijkheid”. Het CDA zag daar duidelijk geen heil in. Het CDA en ook de VVD vertrouwen sterk op maatregelen die het bedrijfsleven zélf neemt. Judith Sargentini van GroenLinks bracht het voorbeeld van de certificering van diamanten in het Kimberley proces naar voren: dit toont aan dat het wél kan: zelfregulering, maar het lijkt pas te lukken als het gaat om een product waar consumenten zich zeer bij betrokken voelen. Bij andere producten, en zélfs bij diamanten voor industrieel gebruik lukt het niet.

Met name Ingrid de Caluwé benaderde de problematiek sterk vanuit de rol van de consument. Met behulp van het voorbeeld van giftige stoffen verwerkt in speelgoed, stelde zij dat Europa moet ingrijpen als de veiligheid van de Europese consument in het geding is. Judith Sargentini keerde zich fel tegen deze politiek van “alleen je eigen huis op orde”.

De crisis heeft zijn weerslag bij ons, maar is in de verre productielanden van elektronica al veel sterker voelbaar. Het antwoord op de vraag “leidt de crisis tot meer of minder MVO” is daar geen theoretisch debat; door teruglopende productie en massale ontslagen staan arbeidsrechten zwaar onder druk.

Over de relatie tussen crisis en MVO bleken de meningen van zowel panel als publiek zeer verdeeld. CDA en VVD zijn uitgesproken positief: zij zien de crisis vooral als stimulans voor MVO. De VVD verwacht de verbeteringen vooral bij het midden- en kleinbedrijf. De andere partijen hopen dat de crisis goed is voor MVO maar dat zal niet vanzelf gaan. Verassend genoeg heeft ook de SP grote verwachtingen van het bedrijfsleven zelf, maar pas nadat de rol van aandeelhouders is teruggedrongen en meerdere partijen, waaronder werknemers, zeggenschap krijgen in die bedrijven.

Een andere vraag die aan de orde kwam was: hoe kan Europa bijdragen aan meer duurzaam inkopen door overheden? Zitten de aanbestedingsregels duurzaamheidinitiatieven in de weg? Deze vraag werd door de het panel aangegrepen om diverse stokpaardjes van stal te halen zoals de vliegtax en de kilometerheffing. Judith Sargentini onthulde dat in koffieautomaten met Max Havelaar stikkers van de gemeente Amsterdam soms helemaal geen Max Havelaar koffie zit.

Filmpje over de productieketen van elektronica: