Gevolgen van financiële hervormingen in de EU voor ontwikkelingslanden

De valuta-oorlogen die tijdens de G20 onderwerp van felle discussie waren, zijn volgens de nieuwe discussiepaper van SOMO een typisch voorbeeld van de problemen waarvoor ontwikkelingslanden zich gesteld zien. De paper analyseert de financiële hervormingen van de Europese Unie (EU) vanuit het perspectief van de ontwikkelingslanden en geeft aanbevelingen om mogelijke problemen te voorkomen.

De auteur van de paper concludeert dat veel van de financiële hervormingen, die door de G20 zijn overeengekomen, door de EU zijn uitgesteld, nog niet zijn uitgevoerd of gebrekkig in wetgeving omgezet. Als gevolg daarvan zijn ontwikkelingslanden – en de EU zelf – nog steeds kwetsbaar voor speculatieve aanvallen door niet-gereguleerde hedgefondsen en valutaderivatenmarkten. Zelfs de nieuwe toezichthouders op die markten zijn nog niet geïnstalleerd. Op 11 november 2010 is de EU-wetgeving betreffende hedgefondsen vastgesteld, die echter niet vóór 2013 zal worden ingevoerd.

Het feit dat ontwikkelingslanden reageerden met kapitaalcontroles op het bijdrukken van dollars door de VS en hun daaropvolgende valutaproblemen, vormt een uitdaging voor de EU en ook voor de G20. De EU voert op het ogenblik onderhandelingen met ontwikkelingslanden over handels- en investeringsovereenkomsten. Een aantal van de al afgesloten vrijhandelsakkoorden, zoals het nieuwe vrijhandelsakkoord tussen de EU en Zuid-Korea, verbiedt het stellen van beperkingen aan kapitaalverkeer. Kapitaalcontroles mogen uitsluitend in uitzonderlijke omstandigheden worden opgelegd, en dan alleen voor een korte periode. Dit maakt het landen vrijwel onmogelijk om preventieve maatregelen te nemen en het preventiebeginsel toe te passen op speculatieve aanvallen. In feite worden door de handels- en investeringsovereenkomsten de eigen regels van de EU betreffende het vrije verkeer van kapitaal opgelegd aan ontwikkelingslanden. Het Verdrag van Lissabon (art. 63-66) staat tijdelijke beperking van grensoverschrijdend kapitaalverkeer met derde landen uitsluitend toe onder uitzonderlijke omstandigheden en na een zware procedure.

De nota eindigt met aanbevelingen om het EU-beleid van liberalisering van financiële diensten door middel van vrije handels- en investeringsovereenkomsten in lijn te brengen met de financiële hervormingen van de EU.