Klachtenmechanismen centraal in nieuw mensenrechtenprogramma

SOMO werkt de komende vier jaar aan de versterking van klachtenmechanismen voor slachtoffers van mensenrechtenschendingen door bedrijven. Daartoe heeft het nieuwe mensenrechtenfonds van het Ministerie voor Buitenlandse Zaken ruim 1,5 miljoen euro aan SOMO toegekend.

SOMO heeft veel kennis opgebouwd over klachtenmechanismen met onder meer a onderzoek naar multinationals en bijdragen aan de zogeheten Guiding Principles for the Protect, Respect and Remedy Framework van de Verenigde Naties, ook Ruggie Principles genoemd. Klachtenmechanismen vallen onder de derde pilaar van het raamwerk dat VN-vertegenwoordiger John Ruggie heeft opgesteld.

“Acces to remedy betekent onder meer het recht op genoegdoening”, zegt programmamanager Joris Oldenziel, die het nieuwe programma leidt. “Denk aan het opnieuw in dienst nemen van een ontslagen werknemer of compensatie van geleden verliezen. Daarvoor heb je allereerst een goed klachtenmechanisme nodig.”

SOMO richt zich in het nieuwe programma enerzijds op analyseren en testen van internationale klachtenmechanismen, zoals de OESO Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen en de Performance Standard van de International Finance Corporation. Oldenziel: “Deze hebben zo hun beperkingen. Een effectief klachtenmechanisme op mondiaal niveau is wenselijk. De VN heeft in het kader van Ruggies framework een werkgroep mensenrechten en bedrijfsleven in het leven geroepen. We zullen zeker voorstellen doen om op VN-niveau te regelen dat slachtoffers van mensenrechtenschendingen beter worden beschermd.” Anderzijds worden klachtenmechanismen op bedrijfsniveau onder de loep genomen. De betreffende bedrijven zijn afkomstig uit de sectoren waarin SOMO al geregeld onderzoek doet, zoals elektronica, farmacie en mijnbouw. Maar ook wordt nieuw onderzoek naar bedrijven gedaan.

Met 15 zuidelijk partners werkt SOMO bovendien aan de versterking van de kennis bij zo’n 300 zuidelijke organisaties van mensenrechtenissues in bedrijven. Ook krijgen organisaties training en ondersteuning in een effectief gebruik van bestaande klachtenmechanismen. Enigszins nieuw daarbij is dat aandacht wordt gegeven aan de positie van verdedigers van mensenrechten, die worden bedreigd of opgepakt. “Het gaat erom dat mensenrechtenverdedigers leren strategisch zo te opereren dat ze minder gevaar lopen. Daartoe organiseren we bijvoorbeeld expertmeetings met lokale advocaten en experts.”

“Uiteindelijk moet dit programma ertoe bijdragen dat klachtenmechanismen zodanig worden versterkt dat bedrijven daadwerkelijke consequenties onder vinden als klachten door geschillencommissies, zoals nationale contactpunten van de OESO-landen, gegrond worden verklaard.”