SOMO in Volkskrant: Speculatie verstoort voedselmarkt

SOMO pleit al langer voor maatregelen om voedselspeculatie aan banden te leggen op basis van onderzoek in 2010. Het artikel ‘Speculatie verstoort voedselmarkt’ in de Volkskrant van zaterdag 15 januari geeft een uitleg over deze financiële handel in landbouwproducten. SOMO-onderzoeker Myriam Vander Stichele komt hierin aan het woord.

Het artikel in de Volkskrant geeft een uitgebreide uitleg over hoe de markt van voedselspeculatie in elkaar zit, wat de meningen zijn van de verschillende partijen en de mogelijke gevolgen. Met het Nederlandse ontbijt als voorbeeld laat het artikel duidelijk zien hoe voor allerlei grondstoffen, tot het katoen van het tafellaken toe, termijncontracten worden afgesloten met de bedoeling een goede gegarandeerde prijs te bieden aan de akkerbouwers.

Door excessieve speculatie werken de termijnmarkten niet goed meer en zijn de huidige prijzen voor landbouwproducten niet meer in relatie met de reële prijzen. Voedselspeculatie wordt door de FAO gezien als één van de mogelijke oorzaken van de voedselcrisis waardoor ruim een miljard mensen in de wereld honger lijden.

De termijncontracten die akkerbouwers hebben afgesloten voor het leveren van voedsel worden over de hele wereld verhandeld. In het artikel licht Vander Stichele de rol van zakenbanken hierbij toe. Ze bieden bijvoorbeeld aan institutionele beleggers en hedgefondsen aan om te beleggen in zogeheten indexfondsen; een mandje met termijncontracten in grondstoffen grotendeels bestaand uit delfstoffen maar ook landbouwproducten..In de afgelopen vijf jaar steeg het handelsvolume van indexfondsen van 13 miljard naar 260 miljard dollar. Ook particulieren kunnen beleggen in dit soort beleggingsfondsen, exhcange traded funds, die op de beurs genoteerd staan. Dit levert volgens Vander Stichele het gevaar op dat die fondsen steeds meer contracten moeten opkopen om de ingelegde beleggingen af te dekken. Dat drijft de prijs van termijncontracten op. Intussen betalen klanten allerlei transactiekosten aan de banken.

Op welke schaal alle speculatieve handel in termijncontracten plaatsvindt en hoeveel winst ermee wordt gemaakt is volgens Myriam Vander Stichele van SOMO ondoorzichtig, omdat een deel van die handel buiten de beurzen plaatsvindt. ‘Gezien de grote bonussen die weer worden uitgekeerd, kun je ervan uitgaan dat die winsten fors zijn’, aldus Vander Stichele in de Volkskrant.

Over het effect van de speculatie op de prijzen verschillen de meningen omdat hier en daar ook de productie onder druk staat terwijl te weinig bekend is over de voorraden. Feit is dat de prijzen van granen, cacao, koffie, soja, suiker en andere landbouwproducten op dit moment alleen maar stijgen.

Tegelijkertijd met het verschijnen van dit artikel stelde Unilever-bestuursvoorzitter Paul Polman dit weekend in een interview met de Britse krant The Sunday Telegraph dat hij een bedreiging ziet in de stijging van de voedselprijzen en speculatie op de voedselmarkten. Hij heeft het handelen van speculanten bij de Europese Commissie aan de orde gesteld en wil dat speculanten gedwongen worden om hun posities te openbaren. Myriam Vander Stichele vindt echter het voorstel van Unilever om de markt transparenter te maken niet ver genoeg gaan en roept op tot verschillende maatregelen om te voorkomen dat financiële speculatie een negatieve impact heeft op de voedselprijzen. De Europese Commissie, het Europese Parlement en de Raad van Ministers van Financiën moeten dit jaar beslissen over maatregelen om speculatie op voedsel aan banden te leggen en SOMO is met andere organisaties actief om het publieke en politieke debat hierover te stimuleren.

Lees ook:

• artikel in De Volkskrant: Speculatie verstoort voedselmarkt(opens in new window)
• artikel in The Sunday Telegraph: Davos 2011: Unilever’s Paul Polman believes we need to think long term(opens in new window)

Voor meer informatie neem contact op met Myriam Vander Stichele