SOMO rapport: Wie profiteert van jouw maaltijd?

Voedselverwerkende industrie in ontwikkelingslanden lijdt onder strategieën van supermarkten en voedselmultinationals

Zowel in het Noorden als het Zuiden neemt het marktaandeel van een beperkt aantal supermarkten toe door lage prijzen, toenemende druk op de prijzen van leveranciers en de introductie van huismerken in de verwerkt voedselsector. Deze trend heeft, samen met de opkomst van discounters, een grote invloed op voedselproductie en –verwerking wereldwijd.

Wereldwijd neemt de verkoop van verwerkt voedsel toe en beslaat momenteel zo’n driekwart van de totale voedselverkoop. De deelname van ontwikkelingslanden aan deze groeiende markt is echter klein, terwijl het toevoegen van waarde aan hun landbouwproducten voor deze landen van groot belang is. SOMO onderzocht de obstakels waar ontwikkelingslanden structureel op markt-, commercieel en overheidsgebied tegenaan lopen in zowel de productie als de handel van verwerkt voedsel. Het rapport laat zien dat een toenemende concentratie op nationaal en regionaal niveau de kans tot deelname aan, en toegang tot, de markt voor voedselverwerkende producten voor ontwikkelingslanden beperkt. Met maatregelen gericht op het liberaliseren van investeringen kunnen winstgevende markten in ontwikkelingslanden makkelijk worden ingenomen door de grote buitenlandse voedselbedrijven. Daarbij onthult het rapport van SOMO (beweringen van) misstanden bij deze bedrijven in ontwikkelingslanden zoals slechte arbeidsomstandigheden en schade aan het milieu.

“De marktstructuren die wij in ons rapport blootleggen maken het onwaarschijnlijk dat de winsten in de voedselverwerkende industrie zullen groeien voor ontwikkelingslanden. Ze gaan naar de in het Noorden gevestigde hoofdkantoren van voedselmultinationals en de supermarktketens”, zegt Myriam Vander Stichele, senioronderzoeker bij SOMO. Vrijhandelsverdragen en initiatieven voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen bieden geen oplossing voor dit probleem. Terwijl handel in verwerkt voedsel beperkt blijft tot 6% van de totale detailhandel verkoop, kunnen de handelsafspraken die onderhandeld worden in de WTO toch een negatieve invloed hebben op de gehele primaire en de verwerkte landbouwproductie in ontwikkelingslanden.

SOMO geeft in haar rapport voorbeelden om het probleem aan te pakken en te komen tot armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling, zoals op het gebied van mededinging en de vrijhandelsonderhandelingen in landbouw en detailhandel.