‘We lichten bedrijven helemaal door’

Arbeidsomstandigheden moeten in orde zijn, zegt H&M. In India en Sri Lanka houden zes man 40 fabrieken in de gaten.

Vandaag zitten toezichthouders van H&M in New Dehli om de tafel met de directie van de Indiase textielfabriek KPR Mill, alias Quantum Knits, waar de Volkskrant vorige weekuitbuiting van textielarbeidsters signaleerde. ‘We willen de directie eerst confronteren met onze bevindingen, voordat we besluiten wat we in de toekomst met dit bedrijf gaan doen’, zegt Linda Johansson (32), hoofd van het Indiase inspectieteam van H&M. Zij doet met zes man onderzoek naar de arbeidsomstandigheden in de circa veertig kledingfabrieken in India en Sri Lanka waar H&M mee samenwerkt. Vorig jaar legden zij 251 bezoeken af, waarvan meer dan de helft onaangekondigd.

Ontwikkelingsorganisaties pleiten voor onafhankelijk toezicht. Waarom werkt H&M met eigen inspecteurs?
‘Wij kunnen verder vooruitkijken. Een ingehuurd bureau kijkt alleen naar de situatie op het moment zelf. Wij onderhouden jarenlang contact met een fabrikant en kunnen daarom de arbeidssituatie daadwerkelijk verbeteren.’

Wat is uw werkwijze als H&M wil samenwerken met een nieuwe fabriek?
‘We lichten zo’n bedrijf helemaal door. De fabriek moet goedgekeurd zijn voordat een proeforder wordt geplaatst. Tien jaar geleden besteedden we veel aandacht aan details als de plek van brandblussers. Nu kijken we meer naar arbeidsomstandigheden zoals het salaris, werktijden, en toegang tot vakbonden.’

Hoe zorgt u ervoor dat arbeiders problemen durven te benoemen?
‘We praten met ze in een aparte kamer en controleren dat stafleden niet meeluisteren. Soms duurt het even voordat ze ons vertrouwen. We geven ze daarom ons telefoonnummer, zodat ze later nog kunnen bellen. Ja, dat doen ze ook. Bijvoorbeeld om te vertellen dat hun baas hen uitscheldt. Of dat ze te weinig salaris krijgen.’

Vaak worden arbeiders door de directie gesouffleerd wat ze moeten vertellen.
‘Als iedereen precies hetzelfde verhaal afdraait, moet je argwanend worden. We stellen daarom geen directe vragen. Dus niet: ‘Hoeveel uur heb je vandaag gewerkt?’ Maar wel: ‘Wanneer kreeg je gisteren avondeten?’ Als dat heel laat blijkt te zijn, is de volgende vraag hoe dat komt.’

Seksuele intimidatie van meisjes komt in Indiase fabrieken veel voor. Stelt uw team dat aan de orde?
‘Dat ligt heel gevoelig. We vragen niet direct naar zulke details. We vragen bijvoorbeeld wel of er een vertrouwenspersoon is met wie ze over zulke problemen kunnen praten.’

Hoe handelt H&M bij geconstateerde misstanden?
‘Zomaar stoppen is te gemakkelijk. Als je met een fabriek blijft samenwerken, kun je invloed uitoefenen. Elk half jaar kijken we hoe de situatie er voor staat. Over sommige zaken gaan we echter niet onderhandelen. Kinderarbeid kan absoluut niet, net zo min als dwangarbeid, het verbieden van contact met vakbonden of het niet uitbetalen van minimumloon.’

Vorig jaar werd de samenwerking met KPR Mill beëindigd vanwege slechte arbeidsomstandigheden. Waarom keurde u dit bedrijf dit jaar alsnog goed?
‘In 2009 heeft H&M de samenwerking stopgezet toen bleek dat KPR Mill werkt met een sumangali-systeem (waarbij ongetrouwde meisjes nauwelijks loon ontvangen, met als vooruitzicht een bonus na drie jaar werken, red.). Dit jaar werden we benaderd door Quantum Knits, een dochteronderneming. Volgens de directie is het systeem afgeschaft, omdat klanten wegliepen. Medewerksters vertelden: onze bonus is uitbetaald en vanaf nu krijgen we minimumloon. Het kwam spontaan over, niet alsof ze dat verhaal uit hun hoofd hadden geleerd.’

Signaleert u het sumangali-systeem vaker?
‘KPR was ons eerste geval. Maar we weten dat het voorkomt in de deelstaat Tamilnadu. Voor ons is dat onacceptabel. Als we besluiten dat we niet meer met KPR Mill kunnen samenwerken, doen we dat op zo’n manier dat arbeidsters zich niet in de steek gelaten voelen.’

Bron: de Volkskrant