10-05-2009 Alleen Toshiba, HP en Apple kijken dieper in eigen keten – PeoplePlanetProfit

De hipste mobiele telefoons, MP3-spelers en computers worden voor het overgrote deel gemaakt door arbeiders onder slechte werken arbeidsomstandigheden, die een groot milieurisico lopen. Een aantal wereldwijde merkbedrijven was begin mei in Amsterdam om tijdens een rondetafel bijeenkomst met vakbonden, arbeidsrechtorganisaties en ngos te praten over verbeteringen in de sector. Alleen Toshiba, HP en Apple hebben eerste stapjes gezet om de eigen ethische codes dieper in de keten te verankeren, zo bleek op deze bijeenkomst.

Drijvende kracht achter de bijeenkomst is de in Amsterdam gevestigde organisatie SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen). SOMO volgt de elektronicasector sinds 2004, schreef er onderzoeksrapporten over en maakte zogeheten bedrijfsprofielen. Middels campagnes als makeitfair en GoodElectronics roept ze de industrie op MVO-beleid te ontwikkelen voor de kwetsbare werknemers.

Het onderzoek van SOMO richt zich voornamelijk op de arbeidsomstandigheden in de productielocaties van computers. Ketenaansprakelijkheid staat daarin centraal. Grote merkbedrijven zoals HP, Dell, Apple, Acer, Sony, Toshiba en Fujitsu Siemens Computers, ook wel de OEMs genoemd, besteden driekwart van hun productie uit aan productiebedrijven: "verborgen reuzen" als Flextronics en Foxconn, die voor alle grote merken produceren. De arbeidsomstandigheden in veel fabrieken zijn ronduit slecht. Werknemers moeten werken met giftige stoffen zoals lood, kwik en cadmium.

Verplicht en onbetaald overwerk neemt endemische vormen aan. De slechte omstandigheden worden veroorzaakt door de complexe toeleveringsketen, de grote schaal waarop uitbesteding plaatsvindt, snelle productontwikkeling, het ontbreken van of verbod op vakbonden en de beperkte naleving van (inter)nationale arbeidswetgeving. Over de toeleveringsketen merkt SOMO in het rapport Computer Connections op dat het geen klassieke keten is, met een bedrijf aan de top en een piramide van toeleveranciers, maar dat het lijkt op een ingewikkeld web waaraan veel spinnen van diverse kanten weven.

De elektronica-industrie erkent de problemen. Vijf jaar geleden heeft een aantal bedrijven het initiatief genomen om een vrijwillige gedragscode te ontwikkelen voor de elektronica-industrie. Dit initiatief is volgens SOMO op zich lovenswaardig, maar het schort aan structurele betrokkenheid van werknemers en lokale belanghebbenden bij de ontwikkeling, uitvoering en onafhankelijk controle van de code.

De invloed van de merkbedrijven bij het uitvoeren van de code in de keten gaat in de meeste gevallen niet verder hun directe toeleverancier (first-tier).
De meeste merkbedrijven vinden het niet hun verantwoordelijkheid om de code in de hele, ingewikkelde, keten uit te rollen en te controleren. Zij staan op het standpunt dat dit de verantwoordelijkheid is van de first-tier. Alleen Toshiba, HP en Apple hebben eerste stapjes gezet om de code dieper in de keten te verankeren.

Uit: PeoplePlanetProfit, 10-05-2009