Vraag om schone kleren

Wat zou het handig zijn: een lijst met kledingmerken die inkopen bij fabrieken die hun arbeiders voldoende betalen, er normale werkweken op na houden, arbeidsrechten respecteren en zich niet schuldig maken aan discriminatie en geweld. Dan kopen we voortaan daar en laten we de rest links liggen. Maar de Schone Kleren Campagne (SKC), een organisatie die zich al meer dan twintig jaar inzet voor verbetering van de arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie, heeft zo’n lijst niet. Want wat heeft het voor zin om merken te boycotten, vindt SKC, als je daarmee mensen in Afrika, Azië en Oost-Europa – waar de meeste kleding vandaan komt – werkloos maakt?

,,Een boycot is vanuit de consument gedacht", zegt Femke de Vries, coördinator bij SKC. ,,En niet wat de arbeiders willen." Ze is dan ook niet te spreken over de laatste actie van H&M. Ontwikkelingsorganisatie SOMO onthulde onlangs in de Volkskrant dat een Indiase kledingfabriek die kleding maakt voor H&M en C&A de arbeidsters verbood het fabrieksterrein te verlaten en een deel van hun loon inhield bij wijze van bruidsschat. De vrouwen hadden geen arbeidscontract en mochten geen lid worden van een vakbond. Waarop H&M orders terugtrok. ,,Niet slim", aldus De Vries. En te gemakkelijk, vindt ze. H&M had beter die fabriek onder druk kunnen zetten om de zaak op te lossen.

Dat is in elk geval de strategie van SKC. Praten, praten, nog eens praten, protestbrieven schrijven aan fabriekseigenaren en hoofdkantoren en uiteindelijk, als dat niet werkt, een merk via een publiekscampagne onder druk zetten. SKC houdt voortdurend vele bordjes draaiende. Omdat er veel partijen betrokken zijn bij de kledingindustrie, de merken, textielfabrieken, de tussenhandel; en omdat SKC zelf met veel partijen samenwerkt, zoals vakbonden en maatschappelijke organisaties in productielanden.

Veel speelt zich af achter de schermen en is ‘stille diplomatie’. De Vries kan dan ook niet veel kwijt over haar ‘urgente acties’, ingezet bij acute misstanden. Maar dat ligt anders voor de actie bij Tommy Hilfiger. Na twee jaar praten trok die zich nog altijd weinig aan van het verzoek om ervoor te zorgen dat een toeleveringsfabriek in Indonesië arbeidsters niet meer zou ontslaan als ze lid werden van een vakbond. Toen vond SKC het welletjes. ,,Met een Indonesische vakbondsleidster voerden we actie voor het hoofdkantoor. Toen was het management ineens wel bereid de misstanden aan te pakken." De fabriek erkent inmiddels de vakbond.

Van de consument vraagt SKC hetzelfde. Blijf vooral kleding kopen van Tommy Hilfiger en bij H&M, maar stel misstanden aan de kaak. Vraag in winkels onder welke arbeidsomstandigheden de kleding is gemaakt, dat kan ook via voorgedrukte kaartjes van SKC, en zorg ervoor dat die bij de bedrijfsleiding terecht komen. Doe mee aan publiekscampagnes en stuur e-mails en sms’jes naar de hoofdkantoren van de merken. Inmiddels zijn veel van de grote merken zich wel bewust van hun verantwoordelijkheid, zegt De Vries. ,,Veel merken hebben gedragscodes." Het punt is alleen dat die soms te vrijblijvend zijn. ,,Er is bijvoorbeeld geen onafhankelijke controle op naleving." Ook deugen de uitgangspunten soms niet. ,,Eisen dat het lokale minimumloon betaald wordt, is niet genoeg. Dat is vaak te weinig om van te leven. Wij hebben het over een leefbaar loon."

Om die reden heeft SKC, samen met andere organisaties, de Fair Wear Foundation opgericht. De FWF werkt aan verbeteringen in de kledingindustrie en aangesloten bedrijven moeten onafhankelijke controles toestaan. In de code is het recht op leefbaar loon opgenomen.

Eerlijke katoen

Steeds meer kledingmerken laten (een deel van hun) kleding maken van milieuvriendelijk verbouwde katoen. ‘Normale’ katoen is namelijk enorm vervuilend. Een kwart van alle pesticiden die wereldwijd gebruikt worden, wordt verspreid op katoenvelden.

Ook de werkomstandigheden van arbeiders zijn vaak slecht en de inkomsten van kleine katoenboeren laag. Max Havelaar komt op voor de rechten van de katoenboeren. Ze zien erop toe dat de katoen milieuvriendelijk wordt verbouwd en dat de boer er een eerlijke prijs voor krijgt. Over de arbeidsomstandigheden in de textielindustrie, waar van de katoen kleding wordt gemaakt, gaat dit keurmerk weer niet. Max Havelaar vraagt wel van fairtradegecertificeerde katoenverwerkers dat ze zich inspannen voor goede arbeidsomstandigheden en onderhoudt contacten met maatschappelijke organisaties als de Schone Kleren Campagne.

Bron: Trouw