Weet jij hoe duurzaam jouw mobieltje is?

In Europa heeft meer dan 95% van de jongeren een mobiele telefoon. Een leven zonder is moeilijk voor te stellen. En dat hoeft op zich ook niet. Maar met enige achtergrondinformatie kun je wel bewustere keuzes maken die een positieve invloed hebben op mens en milieu in Nederland, maar vooral ook in ontwikkelingslanden. Want weet je eigenlijk hoe en onder welke omstandigheden jouw mobiele telefoon of MP3-speler gemaakt zijn?

De impact en omvang van elektronica in ons leven is groot. De markt voor elektronische gadgets groeit de laatste jaren heel hard. Elke seconde worden er bijvoorbeeld 36 mobiele telefoons geproduceerd, bijna 22 miljoen per week. Deze worden vooral gemaakt in lagelonenlanden zoals China. Achter elke mobieltje zit een complex web van toeleveranciers. Elke toeleverancier maakt weer een ander onderdeel van een elektronicaproduct. Toeleveranciers zijn de mijnbedrijven, bijvoorbeeld in Kongo, die de nodige metalen leveren, maar ook de fabrieken in China waar de schermpjes, de batterijen of de toetsen gemaakt worden.

Zonder goud geen mobiele telefoon
Elk mobieltje heeft maar liefst dertig verschillende grondstoffen nodig om te kunnen werken, waaronder goud, tin, koper en kobalt. Veel van deze metalen komen uit de mijnen in ontwikkelingslanden waar arbeiders onder hele slechte omstandigheden werken. Kinderarbeid is in de meeste mijnen niet vreemd, net als lange werkdagen voor volwassenen en kinderen van wel 11 uur per dag, zes dagen per week. Meestal wordt gewerkt zonder beschermende kleding en voor een schandalig laag loon. Vaak is dit onvoldoende om te voorzien in het levensonderhoud.

Door de komst van de mijnen raken bovendien veel mensen hun stukje grond kwijt waarop ze wonen en/of werken. Multinationals dwingen hen te vertrekken, hele dorpen worden zo verplaatst. Het delven van de grondstoffen voor onze elektronica zorgt verder nog voor het in stand houden of verergeren van conflicten. Wij houden die conflicten indirect in stand, met onze behoefte aan mobiele telefoons.

De makeITfair-campagne spreekt bedrijven aan op hun verantwoordelijkheid voor de omstandigheden, waaronder de grondstoffen (die zij gebruiken in hun producten) worden gedolven. Omdat zij zoveel metalen verbruiken, kunnen ze ook veel invloed uitoefenen. Mobiele telefoonbedrijven zijn in hun acties iets verder dan bijvoorbeeld de makers van MP3-spelers, het gaat vooralsnog om kleine stappen in de goede richting.

Goedkoop product tegen een hoge prijs
Meer dan de helft van alle mobiele telefoons (en laptops en MP3-spelers) wordt in Chinese fabrieken gemaakt. Net als in de mijnen maken de arbeiders in deze fabrieken zeer lange dagen voor een heel laag loon en is onbetaald overwerk eerder regel dan uitzondering. Het onbeschermd werken met giftige stoffen is extreem schadelijk voor de gezondheid. China heeft wel regels gemaakt om haar arbeiders te beschermen, maar die worden genegeerd door de bedrijven en op de naleving hiervan wordt niet toegezien; zo ook niet op de regels die deze bedrijven hebben opgesteld voor hun toeleveranciers. De omstandigheden in deze fabrieken zijn vaak afschuwelijk. Bedrijven geven vaak als argument dat zij moeten concurreren in de wereldwijde economie en daarom hun producten zo goedkoop mogelijk moeten produceren.

Als consument ben je op het eerste gezicht blij met die lage prijs voor je mobiele telefoon, maar als je bedenkt dat dit grote gevolgen heeft voor arbeiders
in andere landen, word je je bewust van de keerzijde.

Recycling is mogelijk
In Nederland gooien wij per persoon per jaar 15 kilo aan oude elektronica (inclusief giftige stoffen) weg. Dat is veel, maar het enigszins goede nieuws is dat meer dan 95% van het goud en andere edelmetalen gerecycled kan worden. Daarom is het belangrijk dat apparaten op een professionele manier gerecycled worden en niet illegaal naar andere continenten worden verscheept of in lades blijven liggen, zoals dat nu met bijna de helft van onze oude telefoons gebeurt. Lever daarom je mobieltje in bij de winkel, waar je hem hebt gekocht of breng hem naar een inzamelpunt voor elektronica-afval in je woonplaats. Het is te hopen dat steeds meer bedrijven zoeken naar materialen die makkelijker zijn te recyclen en/of te vernietigen nadat ze zijn afgedankt, zoals een mobiele telefoonfabrikant recent deed met haar Eco-mobiel. Wil je weten welk bedrijf het schoonste merk is? Kijk dan op de site van Greenpeace, waar zij producenten van mobiele telefoons, spelcomputers, laptops en PC’s rangschikt op hun ‘groene’ gedrag. Toch hebben ook de meest groene onder hen nog heel wat te verbeteren, maar de eerste stappen zijn gezet.

Wat kun je doen?
Als je een nieuwe mobiele telefoon koopt, vraag dan waar deze gemaakt is en of goede sociale en milieunormen zijn nageleefd tijdens het productieproces. Voordat je besluit om een nieuw product te kopen, bedenk dan eerst of het oude exemplaar nog een jaartje of twee mee kan. En als je niet hergebruikt, zorg dan voor recycling. In Nederland zijn er diverse organisaties en samenwerkingsverbanden, die zich inzetten om de situatie te verbeteren en het publiek te informeren. Steun hun campagnes door mee te doen aan hun (e-mail)acties. Enkele voorbeelden zijn:

• www.makeITfair
• www.GoodElectronics.
• www.krachtvancongo.nl
• www.niza.nl
• www.greenpeace.nl

Bron: De Betere Wereld, 30-08-2009