Arbeidsomstandigheden in de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie nog steeds slecht

Geplaatst in categorie:

Nieuws

Geschreven door:

Geschreven door: Jenny Pannenbecker

Gepubliceerd op: 28 januari 2020

Supermarkten spelen een belangrijke rol in de wijnketen tussen Zuid-Afrika en Nederland. Door veel bulkwijn te verkopen als huismerkwijn, zetten ze druk op de prijzen, producenten en werknemers. Die laatste groep wordt geconfronteerd met te lage lonen om van te leven, ondermaatse huisvesting op boerderijen, gezondheidsrisico’s door onzorgvuldig gebruik van pesticiden, en verzet tegen vakbonden.

Pressing Issues

SOMO en de Zuid-Afrikaanse organisatie TCOE(opens in new window) bouwen in hun rapport Pressing Issues op veldonderzoek, rapporten van de lokale vakbond CSAAWU, onafhankelijke auditrapporten en vijftien jaar aan kritische ngo-rapporten over de arbeidsomstandigheden in de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie. Nederlandse supermarkten pikken maar traag de signalen op, en hebben nog geen serieuze stappen gezet op het gebied van due diligence in hun toeleveringsketens voor Zuid-Afrikaanse wijn.

Bulk wijn, huismerk

Naar schatting twintig tot vijfentwintig procent van alle wijn die in Nederland wordt verkocht, komt uit Zuid-Afrika. Daarvan wordt weer tachtig procent verkocht in en via supermarkten, meestal als huismerkwijn. Dit geeft supermarkten de mogelijkheid om te bepalen hoe de wijn eruit moet zien, en moet smaken.

Huiswijn wordt gemaakt van zogeheten ‘bulkwijn’ die ongebotteld naar Europa komt. Deze wordt dan voornamelijk in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk in flessen gevuld, en naar Nederland geëxporteerd. Zuid-Afrika exporteert zestig procent bulkwijn en veertig procent gebottelde wijn. Bulkwijn is twee keer zo goedkoop om te importeren als gebottelde wijn. En de vraag naar bulkwijn neemt alleen maar toe: supermarkten ‘produceren’ steeds meer huismerkwijnen.

Veel Zuid-Afrikaanse wijn wordt goedkoop verkocht: de prijs per hectoliter is één van de laagste ter wereld. Volgens Vinpro, de associatie van de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie, maakt zevenendertig procent van de wijnproducenten verlies.

Gevolgen voor werknemers

De lonen in de wijnsector zijn laag, en liggen zelfs onder het algemene Zuid-Afrikaanse minimumloon. Bovendien zijn veel werknemers afhankelijk van wijnboeren voor huisvesting op het bedrijf. De scheve eigendomsverhoudingen in Zuid-Afrika zorgen ervoor dat arme mensen op het platteland maar weinig mogelijkheden hebben om in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Betaalbare en fatsoenlijke woningen in de buurt van de afgelegen wijngaarden zijn bijna niet te vinden. Dit maakt arbeiders afhankelijk van boeren en kwetsbaar voor de mogelijke uitzetting.

Andere belangrijke kwesties voor arbeiders zijn de onveilige opslag en gebruik van pesticiden, en het wantrouwen tussen boeren en vakbonden die proberen arbeiders te organiseren. In de West-Kaap is maar vijf tot acht procent van de arbeiders lid van een vakbond. Een dramatisch laag percentage vergeleken met Zuid-Afrika als geheel (een kwart van de formele beroepsbevolking).

“Er is geen eenvoudig antwoord op de problemen van arbeider op wijnboerderijen in Zuid-Afrika, maar ‘stoppen met zaken doen’ is niet de oplossing. Nederlandse supermarkten moeten hun rol in de toeleveringsketen serieus nemen, eerlijke prijzen betalen zodat boeren een behoorlijk loon kunnen betalen, en actief samenwerken met hun lokale leveranciers – de vakbonden en certificeringsprogramma’s – om de situatie van werknemers daadwerkelijk te verbeteren”, zegt Gisela ten Kate van SOMO.

Geplaatst in categorie:

Nieuws

Geschreven door:

Geschreven door: Jenny Pannenbecker

Gepubliceerd op: 28 januari 2020