Banken draaien de Tweede Kamer een loer

Als banken over meer eigen kapitaal beschikken zijn ze beter bestand tegen financiële schokken. Toch wordt over het verhogen van de zogenaamde kapitaalseisen nog stevig gedebatteerd. Banken stellen dat dit ten koste gaat van de rest van de economie. Onzin, stellen SOMO onderzoeker Rens van Tilburg en professor Arnoud Boot van de UvA. Alles in beschouwing nemend zijn de maatschappelijke kosten van veilige banken juist het laagst.

Het artikel in de NRC is een verkorte versie, lees het volledige artikel in MeJudice(opens in new window) .

Het artikel heeft direct de nodige reacties opgeroepen. PvdA financieel woordvoerder Plasterk stelde er vragen over(opens in new window) aan de minister van Financiën en Wim Boonstra, chef-econoom van de Rabobank, stelde in een reactie(opens in new window) dat veilige banken wel degelijk economische offers vergen.

NRC Handelsblad:

Alleen met een forse verhoging van het eigen vermogen van banken wordt de financiële sector weer gezond, stellen Arnoud Boot en Rens van Tilburg.

De Tweede Kamer lijkt in slaap gevallen. De belangrijkste discussie over onze financiële sector – hoe maken we hem veilig? – wordt niet gevoerd. Banken werden voorafgaand aan de crisis soms gefinancierd met maar 2 procent eigen vermogen. Toezichthouders willen dit – met het zogenoemde Basel III – verhogen naar 5 à 7 procent.

Weinig fantasie is nodig om te beseffen dat op deze manier nog steeds volstrekt onacceptabele risico’s blijven bestaan. Een bedrijf met 93 à 95 procent schuld en een paar procent eigen geld valt zo om.

Banken kunnen bovendien ‘zomaar’ risico’s nemen. Daarom is een dergelijk kapitaalniveau bepaald niet comfortabel. Nederland moet, met zijn financiële sector van meer dan vijfmaal het nationaal inkomen, Zwitserland volgen en veel hogere kapitaaleisen afdwingen.

De kapitaaleisen waarover wordt gesproken, zijn minimumeisen. Iedereen, dus ook Nederland, kan hogere eisen stellen. De Tweede Kamer heeft daarom geen excuus om niet zelf het initiatief te nemen. Het parlement kan zich niet verbergen achter de ‘machteloosheid’ van Nederland binnen het grote Europa, die centraal staat in het Europa-debat.

De Tweede Kamer wacht de stresstesten van banken af. Die testen moeten laten zien of banken voldoen aan de laagste kapitaalniveaus. Dat is heel mooi, maar welk eigen plan heeft de Kamer? Het parlement moet bepalen welke veiligheid het van het bankwezen verlangt in plaats van zich in slaap te laten sussen door stresstesten, die – als ze ook maar enigszins lijken op die van vorig jaar – niet bepaald informatief zijn.

Kamerleden discussiëren over bonussen, maar het echte probleem is niet dat de bonussen terug zijn, maar dat het riskante bankieren spoedig weer zal beginnen. Niemand wil achterblijven. Risico’s worden onderschat. Het bankwezen zit binnen de kortste keren weer in de problemen.

Het eigen vermogen van banken dient om financiële tegenvallers op te vangen. Hoe hoger dit eigen vermogen is, hoe veiliger de bank. Volgens een analyse van de Bank of England is een kapitaalseis wenselijk van ruim tweemaal ‘Basel III’. De Zwitserse toezichthouder stelt een niveau in van bijna 20 procent. Dat is begrijpelijk, in het licht van het verlies van 13 procent van het eigen vermogen van de Zwitserse bankkolos UBS tijdens de crisis.

Nederland is, met zijn grote financiële sector, buitengewoon kwetsbaar voor financiële instabiliteit. Met Zwitserland en Ierland behoort Nederland tot de wereldtop wat betreft de omvang van de bankbalansen ten opzichte van het nationaal inkomen. Met een balanstotaal van meer dan vijf keer het nationaal inkomen laten we het Verenigd Koninkrijk ver achter ons. De belangen van de Nederlandse belastingbetalers, die garant staan voor de Nederlandse bankiers, verdienen daarom bescherming, met Swiss Style kapitaalseisen.

Vanwaar deze terughoudendheid van onze politici? De reden hiervoor is dat de banken dreigen dat zij minder geld kunnen uitlenen door hogere kapitaaleisen. Volgens de internationale lobby van banken zouden de oorspronkelijke Basel-voorstellen de economie van de eurolanden de komende jaren doen slinken met meer dan 4 procent en 4,6 miljoen banen kosten.

Geen enkele reden is denkbaar om te geloven in deze rampscenario’s van de banken. Het eigen vermogen van banken heeft sterk gevarieerd in de tijd en tussen landen, zonder dat dit leidde tot grote verschillen in de kredietverlening. Wil iemand verdedigen dat de extreme schuldfinanciering van banken tussen 2004 en 2008 ons veel goeds heeft gebracht?

Het is nog erger. Waandenkbeelden bepalen de discussie over het eigen vermogen van banken. Zo zeggen banken dat eigen vermogen duur is, maar eigen vermogen is alleen maar duur door de grote en onacceptabele risico’s waaraan banken het blootstellen. Free lunches bestaan niet. Door meer met schulden te financieren, neemt het risico toe en daarmee ook de kosten om dit weinige kapitaal aan te trekken. Het probleem is dat de markten de strategie van banken niet meer vertrouwen en een hoge risicovergoeding eisen.

Dat hoeft dus niet.

De fiscale bevoordeling van schuldfinanciering – renteaftrek – is in feite een overheidssubsidie voor het onveilig maken van banken. Het parlement moet het initiatief nemen om het fiscale systeem aan te pakken, opdat eigen vermogen en schuldfinanciering fiscaal op gelijke wijze worden behandeld en banken niet meer worden bestraft voor veilige financiering van het eigen vermogen. Ook hier zou enige urgentie van de Tweede Kamer wenselijk zijn. Die zelfde subsidie op schuld heeft Nederland ook wereldkampioen hypotheekschulden gemaakt. Het IMF wees op de onacceptabele risico’s daarvan.

Het parlement moet aan het werk. Maak het Nederlandse financieel systeem veilig. Volg Zwitserland met hoge kapitaaleisen. Pak het fiscale stelsel aan.

Juist Nederland heeft, met zijn grote bankensector, belang bij financiële stabiliteit. Gun ook de Nederlandse belastingbetaler het Zwitserleven-gevoel.

Arnoud Boot is hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam. Rens vanTilburg is senior onderzoeker bij de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO).

Wacht niet op de resultaten van stresstesten, handel nu

Bron: NRC Handelsblad