De instrumenten van de EU en de VN moeten elkaar versterken om gerechtigheid te garanderen

Het VN-Verdrag ter regulering van de activiteiten van transnationale ondernemingen en andere bedrijven (ook wel wettelijk bindend instrument of Legally Binding Instrument ofwel LBI) en de voorgestelde EU-richtlijn inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen (CSDDD) zijn twee rechtsinstrumenten waarover momenteel wordt onderhandeld.

De instrumenten zijn weliswaar verschillend van aard, maar ook vergelijkbaar. Beide bevatten bepalingen om bedrijven te verplichten de mensenrechten te respecteren, door hun negatieve effecten op mens en planeet te voorkomen en te stoppen, en regels voor genoegdoening en toegang tot de rechter. Daarbij heeft het VN-verdrag een belangrijke focus op het wegnemen van transnationale obstakels voor de rechter. In oktober 2021 publiceerden maatschappelijke organisaties een briefing waarin zij betoogden dat beide instrumenten noodzakelijk zijn en elkaar moeten aanvullen, voor effectieve preventie moeten zorgen en robuuste handhaving, aansprakelijkheid en toegang tot de rechter voor getroffen mensen moeten garanderen.

Toen in februari 2022 het voorstel voor een Europese Due Diligence-wet werd gepubliceerd, bood dat de gelegenheid om de twee instrumenten inhoudelijk met elkaar te vergelijken. CIDSE, ECCJ, ECCHR, FOE Europe, FIAN, FIDH en SOMO gaven opdracht tot een expert-studie waarin de verdeling van de wetgevende bevoegdheden van de EU en de lidstaten inzake het LBI wordt geanalyseerd. Daarnaast is gekeken naar drie inhoudelijke gebieden waarop de twee instrumenten elkaar overlappen4:de due diligence-plicht voor ondernemingen, de wettelijke aansprakelijkheid en de regels inzake toegang tot de rechter. De studie maakt duidelijk hoe en waar de twee teksten elkaar kunnen aanvullen en waar zij verder op elkaar moeten worden afgestemd om tot een opwaartse harmonisatie van de regels te komen. De bevindingen van de studie pleiten sterk voor een EU-onderhandelingsmandaat.

Lees de belangrijkste conclusies en de gehele studie hieronder (Engels).