Duurzame criteria verankeren in stadsbuurten

Drie grote Nederlandse steden doen mee aan het Project Duurzame Pleinen. Bij de inrichting van een plein wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van materialen en producten die verantwoord zijn geproduceerd. In stadsdeel Oost in Amsterdam is het Project ‘Duurzame Pleinen’ vanaf het begin betrokken bij de herinrichting van het Beukenplein. “Behalve ambtenaren en projectontwikkelaars kunnen we ook bewoners en gebruikers bewust maken van de sociale en milieuaspecten die bij de productie van stenen en staatmeubilair een rol spelen”, zegt Liesbeth Unger van Human Rights@Work, projectleider van het Project Duurzame Pleinen.

Behalve stadsdeel Oost hebben ook Utrecht (Stationsplein Oost) en Rotterdam (Benthemplein) de ambitie op het gebied van duurzaam inkopen verder te gaan dan het voorgeschreven overheidsbeleid. Duurzame Pleinen(opens in new window) is een gezamenlijk project(opens in new window) van SOMO, CREM en Human Rights@Work.

In Utrecht en Rotterdam zijn de ontwerpen van de pleinen al min of meer klaar. Liesbeth Unger: “Hier kunnen we in het bestek bij de aanbesteding duurzaamheidscriteria verwerken. De afspraak is dat wij ook betrokken worden bij afspraken met leveranciers van materialen als roestvrijstaal, beton en natuursteen. Voor deze materialen bestaan geen keurmerken o.i.d. Leveranciers verplichten zich in de contracten ertoe te werken aan verbeteringen in de keten van hun producten. Die verbeteringen moeten dan in lijn zijn met de basisnormen van de International Labour Organisation (ILO), zoals vakbondsvrijheid.”

Bij het Amsterdamse Beukenplein werd ‘Duurzame Pleinen’ al voor de ontwerpfase betrokken. In januari is samen met de projectgroep van stadsdeel Oost gepraat over welke sociale en milieucriteria van belang zijn bij de duurzaamheid van het plein. De projectgroep heeft daarop zijn eigen wensen en ambities geformuleerd. De factsheets over materialen (opens in new window) die SOMO heeft samengesteld kan de projectgroep daarbij van dienst zijn.

Liesbeth Unger: “Die sessie was interessant. Om de sociale risico’s op bijvoorbeeld kinderarbeid te verminderen, koos de projectgroep voor het criterium dat alle producten binnen 1500 km van het plein geproduceerd moeten worden. Of dit straks mogelijk is, is een volgende vraag. Ook in Utrecht werd zo’n keuze gemaakt bij de inkoop van natuursteen. Er werd voor een steen gekozen, die alleen in Spanje wordt gemaakt. Een mooie bijkomstigheid was, aldus de gemeente, dat de sociale en duurzaamheidsaspecten hiermee ook meteen ondervangen waren. Begrijpelijk, al schiet het enigszins ons doel voorbij. ‘Duurzame Pleinen’ is immers bedoeld om bedrijven in grote productielanden te stimuleren verbetering door te voeren in de productketen.”

Bij de projectgroep leven veel vragen over hoe je duurzaamheid meet of ziet. Internationaal ingenieursbureau Royal Haskoning bood stadsdeel Oost aan om een tool te ontwerpen die hierbij helpt. Liesbeth Unger spreekt binnenkort met Royal Haskoning om te kijken hoe sociale criteria in deze tool verwerkt kunnen worden. “Wij willen bovendien dat dit instrument ook door andere gemeenten gebruikt gaat worden.”
Rond het Beukenplein komen nu bewoners en winkeliers aan het woord. ‘Duurzame Pleinen’ draagt eraan bij dat een breder publiek zich bewust wordt van de keuzes voor duurzame materialen. Liesbeth Unger: “Zo groeit hopelijk vanaf het begin onder alle betrokkenen het belang van sociale en milieucriteria bij duurzaam inkopen en zien we dat terug in de aanbestedingscontracten.”