Egypte aantrekkelijk voor het testen van kankermedicijnen

Patiënten in Egypte worden gebruikt als proefpersonen, maar plukken niet de vruchten van medicijnen die hun werking hebben bewezen.

Het testen van medicijnen is de laatste jaren verschoven van Europa en de Verenigde Staten naar landen waar de kosten hiervoor lager zijn. Op dit moment is Egypte na Zuid-Afrika het populairste land van het continent voor het testen van medicijnen. Ondanks, of juist dankzij, het beperkt functioneren van de wetgevende en controlerende macht van de overheid sinds de Arabische lente in 2011, is het aantal testen zelfs gestegen.

Industry-sponsored clinical drug trials in Egypt

De organisaties Wemos, SOMO, Déclaration de Berne, Egyptian Initiative for Personal Rights en Shamseya for Innovative Community Healthcare Solutions zijn in 2015 gezamenlijk een onderzoek gestart naar de situatie van kwetsbare proefpersonen in Egypte. Het op 21 juni uitgekomen rapport ‘Industry-sponsored clinical drug trials in Egypt: Ethical questions in a challenging context’ laat zien dat internationale ethische standaarden worden geschonden. Farmaceutische bedrijven blijken zich zowel niet aan de Egyptische wetgeving (voor zover aanwezig) als aan hun eigen gedragscodes te houden.

Vooral de testen op kankermedicijnen, die meer dan de helft van alle testen in Egypte uitmaken, baren de onderzoekers zorgen. Uit het onderzoek blijkt dat proefpersonen meedoen omdat zij niet aan een reguliere behandeling kunnen komen. In Egypte heeft de helft van de bevolking geen ziektekostenverzekering, dit heeft tot gevolg dat 72% van alle ziektekosten uit eigen zak worden betaald. Hierdoor is er geen sprake meer van een goed geïnformeerde en vrijwillige beslissing, terwijl dit juist een voorwaarde is binnen alle ethische richtlijnen.

Walaa, longkankerpatiënt en proefpersoon in een medicijnentest: “Ik was zo blij om in aanmerking te komen voor een behandeling, ik had alle hoop al verloren. Ik heb het toestemmingsformulier zonder te lezen getekend.”

Geen toegang tot bewezen werkzame en veilige medicijnen

In Europa hebben kankerpatiënten (vooralsnog) toegang tot een behandeling met een bewezen werkzaam en veilig middel. Pas als dat niet werkt, volgt de keuze om eventueel een experimenteel middel te gebruiken. Egyptische proefpersonen hebben echter vaak geen andere keuze dan de experimentele behandeling.

Annelies den Boer, pleitbezorger mondiale gezondheid bij Wemos: “Wanneer farmaceutische bedrijven hun medicijnen testen in landen waar mensen geen toegang hebben tot gezondheidszorg moeten zij extra maatregelen nemen om de veiligheid en de rechten van proefpersonen te beschermen. Zij zouden geen kankerpatiënten moeten opnemen in hun experimenten zonder hen eerst de kans te geven een reguliere behandeling te ondergaan.”

Niet voor de Egyptische markt

Een andere onethische kwestie is dat Egyptenaren in veel gevallen geen toegang hebben tot de medicijnen die in hun land getest zijn. Het onderzoek heeft aangetoond dat van een selectie van 24 medicijnen die getest zijn in Egypte, er van negen alleen een marktregistratie in Europa of de Verenigde Staten is te vinden, maar niet in Egypte.

Irene Schipper, onderzoeker van SOMO: “Het niet aanvragen van een registratie in een land waar het medicijn is getest is zowel een schending van internationale ethische richtlijnen als ook een schending van de eigen gedragscodes van farmaceutische bedrijven.” Daarbij kost één op de vijf geneesmiddelen uit het onderzoek meer dan twintig keer het minimum maandloon. Dit betekent dat patiënten in Egypte wel gebruikt worden als proefpersonen door de farmaceutische industrie, maar uiteindelijk niet de vruchten zullen kunnen plukken van de medicijnen die hun werking hebben bewezen.