Elektriciteitsbedrijven laten armen in het donker

Volgens een vandaag door SOMO gepubliceerde studie naar de effecten van transnationale ondernemingen op het gebied van de levering van duurzame elektriciteit in ontwikkelingslanden, komt de aanwezigheid van deze bedrijven vaak niet ten goede aan lokale gemeenschappen in ontwikkelingslanden.

In SOMO’s ‘Down to the Wire’ rapport worden de omstandigheden rond projecten van de Spaanse onderneming Endesa, het Amerikaanse nutsbedrijf AES en het Noorse SN Power onderzocht. De studie onderzoekt de effectiviteit van het MVO-beleid (maatschappelijk verantwoord ondernemen) van de ondernemingen door middel van casestudies in Argentinië en Peru. SOMO-onderzoeker Joseph Wilde-Ramsing: “Hoewel de elektriciteitssector in potentie een belangrijke bijdrage kan leveren aan lokale economische en sociale ontwikkeling, blijkt uit interviews met lokale belanghebbenden dat de transnationale elektriciteitsbedrijven niet de gemeenschappen dienen die zich het dichtst bij hun centrales bevinden, en dat de aanwezigheid van deze bedrijven in sommige gevallen de kwetsbare omstandigheden van arme gemeenschappen verder bemoeilijken.”

Bij een fabriek van Endesa in Buenos Aires ondernamen plaatselijke gemeenschappen juridische actie tegen het bedrijf in verband met de aanleg van hoogspanningskabels boven hun huizen, zonder daarover voldoende met hen overlegd te hebben. Bewoners vrezen voor hun veiligheid en zijn bezorgd over de effecten op de gezondheid van elektromagnetische velden. Volgens onderzoeker Tim Steinweg “vormt het aanleggen van deze hoogspanningskabels bij de bestaande wetenschappelijke onzekerheid over de gezondheidseffecten van elektromagnetische velden een duidelijke schending van het internationaal vastgestelde voorzorgsbeginsel.”

Een casestudy betreffende activiteiten van AES in Argentinië laat zien dat de ontoereikende investeringen van het bedrijf in de elektriciteitsinfrastructuur tot stroomuitval hebben geleid en de volksgezondheid en openbare veiligheid in gevaar hebben gebracht, waarbij inwoners klagen over omvallende elektriciteitspalen en ontploffende hoogspanningskasten. AES is al meerdere malen beboet door de Argentijnse toezichthouder. Het bedrijf heeft nu toegezegd de noodzakelijke investeringen te zullen doen, maar het blijft afwachten of het ook daadwerkelijk daartoe overgaat. SN Power lijkt beter om te gaan met de lokale gemeenschappen in Peru, maar de elektrificatie blijft in veel gebieden waar de onderneming actief is onder de 50% en lokale autoriteiten klagen dat het bedrijf niet bereid is de kosten voor elektrificatie van het platteland op zich te nemen. In schril contrast daarmee is het MVO-programma van het bedrijf gericht op het bijstaan van gemeenschappen die hun regering benaderen met het verzoek om elektrificatieplannen uit te voeren.

In veel gevallen wordt echte betrokkenheid van betrokken belanghebbenden vervangen door liefdadigheid en filantropische activiteiten. Lokale betrokkenen merken op dat interacties van bedrijven met gemeenschappen vaak beperkt zijn tot het uitdelen van snoep in plaats van de gemeenschappen zinvol te betrekken bij de besluitvorming over cruciale kwesties.

Wilde-Ramsing: “Het ontbreken van duidelijke criteria voor duurzame elektriciteitsvoorziening en de inconsequente toepassing van de verschillende sociale, ecologische en economische normen door elektriciteitsmultinationals maakt duidelijk dat er behoefte is aan externe regulering en toezicht op internationaal niveau. Bij gebrek aan dergelijke internationale normen, moeten de bedrijven MVO-beleid ontwikkelen, samen met programma’s die toezien op de uitvoering van het beleid in de praktijk. Bij deze monitoring moeten vertegenwoordigers van belanghebbenden betrokken zijn, vooral vakbonden, getroffen gemeenschappen en lokale energieplanners. "