ExxonMobil klaagt Nederland aan vanwege sluiten gasveld Groningen

Nieuws

10 oktober 2024

reading time 2 minutes

“
Zestig jaar lang heeft ExxonMobil geprofiteerd van gaswinning in Groningen, met aardbevingen en schade aan huizen als gevolg. Het leven van veel Groningers is ontwricht, maar het bedrijf doet er alles aan om zo min mogelijk bij te dragen aan schadeherstel. Dat ExxonMobil nu zelfs een schadeclaim indient, getuigt van een totaal gebrek aan moreel besef.

Bart-Jaap Verbeek

senior onderzoeker

ExxonMobil gebruikt het Energy Charter Treaty (ECT) om Nederland aan te klagen. De multinational is het niet eens met de beslissing dat de gaswinning in Groningen vervroegd wordt stop gezet. Op 30 september heeft het olie- en gasbedrijf een claim ingediend bij het International Centre for the Settlement of Investment Disputes (ICSID) in Washington.

In 2018 sloot ExxonMobil een akkoord met de Nederlandse regering om de gaswinning vóór 2030 te beëindigen. Het kabinet besloot daarna om de gaswinning versneld af te bouwen om de veiligheid van de bewoners in Groningen te waarborgen, en sinds vorig jaar wordt er helemaal geen gas meer gewonnen in Groningen. ExxonMobil stelt nu(opens in new window) dat de Nederlandse staat hiermee zijn contractuele verplichtingen schendt, en dat de maatregelen het bedrijf als investeerder “willekeurig” en “onevenredig” benadelen.

ExxonMobil gebruikt het ECT om de claim in te dienen; een controversieel verdrag dat buitenlandse investeerders in de energiesector beschermt. De claim gaat via een Belgische investeringsvennootschap, waardoor het geschil ook een intern EU-karakter krijgt.

In 2021 oordeelde het Europese Hof van Justitie dat dergelijke ‘intra-EU geschillen op basis van het ECT’ in strijd zijn met het Europese recht. Vorig jaar bevestigde de hoogste Duitse rechter deze uitspraak en verklaarde de ECT-zaken aangespannen door RWE en Uniper tegen de Nederlandse staat (vanwege het sluiten van de kolencentrales – red.) niet toelaatbaar.

De claim van ExxonMobil volgt op een lopende procedure die het bedrijf samen met Shell (als aandeelhouders van de NAM) in februari tegen de Nederlandse staat heeft aangespannen. Mogelijk een claim van miljarden euro’s. Nederlandse bewindvoerders bevestigen dat de nieuwe claim van ExxonMobil grote raakvlakken heeft met deze ExxonMobil/Shell-zaak.

Handels- en investeringsverdragen met investeringsbescherming, zoals ISDS (investor-to-state dispute settlement), vormen een groot obstakel voor in het terugdringen van CO2-uitstoot, en voor het beschermen van mensenrechten.

Het aantal schadeclaims door olie- en gasbedrijven neemt wereldwijd toe. Hierdoor worden overheden terughoudend met nieuw beleid. Nederland en de Europese Unie hebben besloten uit het ECT te stappen(opens in new window) vanwege de impact op klimaatbeleid. Deze uittreding zal echter pas volgend jaar van kracht worden, waardoor ExxonMobil nu nog steeds gebruik kan maken van dit verdrag.

Nederland heeft naast de ECT meer dan 70 bilaterale verdragen met ISDS-bepalingen die zo snel mogelijk moeten worden beëindigd, om toekomstige claims door fossiele bedrijven als ExxonMobil te voorkomen. ISDS staat een eerlijke transitie in de weg en moet zo snel mogelijk worden afgeschaft.