Beneath troubled waters

De familie van Mohammed (56) leeft al decennialang van de visvangst. Zelf werkt hij al meer dan 30 jaar als visser en ook zijn vader en grootvader hebben altijd op deze manier hun geld verdiend. Mohammed’s boot ligt in de haven van Gaza-Stad. Samen met zijn drie zonen van 17, 19 en 23 jaar gaat hij elke ochtend de zee op.

Gaswinning in onrustige wateren

De visvangst is echter niet meer wat het geweest is. Bijna dagelijks worden Palestijnse vissersboten opgejaagd en beschoten door de Israëlische marine. Op 21 februari 2017 om 7.30u ’s morgens opent de marine het vuur op de boot van Mohammed. Zijn 23-jarige zoon wordt door een kogel in zijn zij geraakt. De marine beveelt Mohammed en zijn twee andere zoons hun kleren uit te doen, in het water te springen en naar de Israëlische marineboot te zwemmen. Bij aankomst worden ze allemaal gearresteerd en worden hun boot en netten in beslag genomen.

Toegang tot de zee

In een gebied van twintig zeemijlen vanaf de Gazakust mogen Palestijnen vissen en recreëren en mogen er natuurlijke hulpbronnen – zoals gas – worden gewonnen. In de loop van de jaren heeft de Israëlische overheid echter steeds variërende beperkingen opgelegd aan Palestijns verkeer op zee. Wat wel en niet is toegestaan is onduidelijk. Sinds een aantal jaren opent de Israëlische marine systematisch het vuur op Palestijnse vissers, of ze nu binnen of buiten de grenzen van het toegestane gebied varen.

Mohammed: ”Terwijl we vaak niet meer dan 3 mijl uit de kust varen, worden we beschoten en worden onze vissersboten beschadigd. Wat wel en niet toegestaan is, doet er niet toe. Onze veiligheid is afhankelijk van de stemming van Israëlische soldaten.”

Grote gasreserves

Inschatting van het Amerikaanse Geologiscal Survey van de onontdekte olie- en gasvoorraden in het Levant stroomgebied in het oostelijke gedeelte van de Middellandse Zee (pdf)(opens in new window)

De afgelopen jaren is de omvang van de potentiële olie- en aardgasreserves in dit oostelijke gedeelte van de Middellandse Zee steeds duidelijker geworden. In 2010, schatte het Amerikaanse Geological Survey dat alleen al het stroomgebied Levant ongeveer 1,7 miljard vaten winbare olie en 3000 miljard liter gas bevat. Volgens deze schatting zou de oostelijke Middellandse Zee de komende decennia ‘s werelds meest vooraanstaande aardgaswinningsgebied kunnen worden. Het noordelijke einde van het Levant Basin ligt in de buurt van de Syrische haven van Tartus, loopt langs de kusten van Libanon, Israël en de Gazastrook (één deel van de bezette Palestijnse gebieden), en in westelijke richting naar Cyprus (zie kaart 1).

Noble Energy

Het bedrijf Noble Energy is niet voor niets actief in deze regio. Ze begon haar activiteiten in Israël in 1998. Haar twee dochterondernemingen hebben sindsdien al meer dan 6 miljard dollar geïnvesteerd in de winning van aardgas. In 1999 en 2000 ontdekten ze de relatief kleine velden Noa en Mari-B, die grenzen aan Palestijnse territoriale wateren. Later werden de grotere velden Tamar (2009) en Leviathan (2010) in het noorden ontdekt. Leviathan is de grootste ontdekking die ooit door Nobel Energy werd gedaan en is de grootste aardgasvondst van het laatste decennium. De ontdekking van Leviathan is in Israël echter onderhevig aan controverses.

Conflict tussen Israël en Libanon over gas

UNCLOS – VN-zeerechtverdrag (pdf)(opens in new window)

Een deel van de operaties van Noble Energy zijn gelegen in het oostelijke gedeelte van de Middellandse Zee dat onderdeel is van het conflict tussen Israël en Libanon. Het VN-zeerechtverdrag (UNCLOS) uit 1994 legt vast dat staten tot het gebied vanaf hun kust tot maximaal 200 zeemijl als hun exclusieve economische zone (EEZ) kunnen opeisen. Tussen Israël en Libanon is echter geen zeegrens vastgelegd en er is geen overeenstemming over de grenzen van de exclusieve economische zones.

Israël legde in juli 2011 eenzijdig de coördinaten van haar EEZ vast. Omdat dit gebied voor 850 vierkante meter overlapte met de EEZ coördinaten die Libanon een jaar eerder bij de VN had aangevraagd, bleef dit niet zonder gevolgen. De tegenstrijdige beweringen, in combinatie met de gasvondsten van Noble Energy – en dan met name de Tamar, Leviathan, Tanin en Karish velden – hebben geleid tot wederzijdse geweldsdreigementen.

De twee partijen hebben geen diplomatieke relaties. Hierdoor is het onmogelijk het conflict bilateraal op te lossen. De mogelijkheid om een beroep te doen op de geschillencommissie van de UNCLOS is bovendien uitgesloten, omdat Israël dit verdrag niet geratificeerd heeft.

Toch weerhouden deze controverses Noble Energy er niet van de operaties in de regio door te drukken. Ze riskeren hiermee een verergering van het bestaande conflict en een schending van de territoriale integriteit van Libanon en het recht op zelfbeschikking van het Libanese volk.

Bekijk de tijdslijn

Niemandswater voor de Gazastrook

Ook het zeegebied voor de kust van de Gazastrook bevat een aantal aardgasreserves van naar schatting in totaal 75 miljoen kubieke meter aardgas. In 1999 verstrekte de Palestijnse Autoriteit (PA) een vergunning met een looptijd van 25 jaar aan BG Group (BG) voor het exploreren van het zeegebied voor de kust van de Gazastrook. BG boorde op twee plekken in Gaza Marine, een nieuw ontdekte gasreservaat dat naar schatting 30 miljoen kubieke meter aardgas bevat. De licentie werd in 2001 echter voor de rechtbank betwist door Nobel Energy. De rechtbank gaf geen definitieve uitspraak, maar argumenteerde dat de Gaza Marine “niemandswater” zou zijn tot er een definitief vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen is bereikt.

Rooft Noble Energy Palestijns gas?

In de context van dit ontstane vacuüm breidde Noble Energy de winning van de Israëlische gasvelden uit. Deze reserves zijn aan de Palestijnse reserves verbonden, waardoor de kans ontstaat dat er illegaal gas uit de Palestijnse velden wordt gewonnen. Velden die bovendien gelegen zijn in wateren waar Palestijnen geen toegang toe hebben.

Daar bleef het echter niet bij. In 2012 werd de gastoevoer in Israël minder stabiel: het Israëlische Mari-B veld was uitgeput en de gaspijpleiding tussen Egypte en Israël werd doelwit van sabotage na de opstand in Egypte in 2011. Hierdoor zag Israël zich genoodzaakt in allerijl het Noa gasveld te ontwikkelen. Dit gasveld zit echter vast aan het Border veld, een gasreserve van 42 miljoen kubieke meter gelegen in Palestijnse wateren. Winning in het Noa veld zou gas kunnen onttrekken uit het Palestijnse Border veld, daarom mag er alleen gewonnen worden als er een samenwerkingsovereenkomst met de Palestijnse autoriteiten is, een vereiste uit de Oslo Akkoorden . Ondanks de afwezigheid van zo’n akkoord, boorde Noble Energy in 2012 de eerste putten in het Noa veld en verbond deze met het Mari-B veld. Dit veld diende tevens als opslag voor het gas dat op hoog tempo uit het Noa veld werd onttrokken.

Noble Energy draagt bij aan het voortbestaan van illegale nederzettingen

Bovendien is Noble Energy het enige bedrijf dat aardgas levert aan de Israeli Electric Company (IEC). IEC zet gas om naar elektriciteit en levert dit niet alleen aan de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, maar ook aan de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Hiermee dragen ze feitelijk bij aan Israël’s oorlogsmisdaden. Het bouwen, uitbreiden en instandhouden van nederzettingen is illegaal onder internationaal humanitair recht.

Vierde Geneefse Conventie (pdf)(opens in new window)

Bovendien profiteert Noble Energy van de bezette status van de Palestijnen, die door IEC gebruikt worden als monopolistische markt om haar energie aan te verkopen.

(opens in new window)

Vissers zijn de klos

De zeeblokkade heeft geleid tot een volledige ineenstorting van de visindustrie in Gaza.

Palestijnse mensenrechtenorganisatie PCHR: ‘Van de 10.000 mensen die vroeger in de visserij werkten zijn er nu 6000 werkloos. De impact van de sluiting en de beperkingen op de toegang tot de zee is desastreus voor de visserij. Van een aloude traditie en gerespecteerd beroep, heeft de langdurige blokkade de vissers in de Gazastrook getransformeerd tot één van de meest gemarginaliseerde en armste werkende klassen in Gaza.’

Hoewel de onderliggende motivaties moeilijk te controleren zijn, roept het opleggen van een uitgebreid no-go gebied rond de gasplatformen vragen op over het verband met de algemene zeeblokkade. Het is duidelijk dat de vissers hier het meeste onder leiden.

Noble Energy moet haar invloed inzetten tegen de onwettige bewegingsbeperkingen die de Israëlische marine aan Palestijnse vissers, zoals Mohammed, oplegt. Aangezien ze dit nu niet doen, dragen ze bij aan de diepe armoede waarin de meerderheid van de Palestijnen leven .

 

*Het verhaal in dit artikel is gebaseerd op verschillende verhalen van Palestijnse vissers. Bezoek de website van de Palestinian Centre for Human Rights(opens in new window) om meer van deze verhalen te lezen.