Gazprom heeft minstens zestien dochterondernemingen in Nederland

Nieuws

Rodrigo Fernandez

Ilona Hartlief

Reijer Hendrikse (Vrije Universiteit Brussel)

Tobias J. Klinge (KU Leuven)

17 maart 2022

Het grootste gasbedrijf ter wereld, Gazprom, heeft zeker zestien Nederlandse dochterondernemingen in Amsterdam. Dat blijkt uit SOMO-onderzoek naar het Russische staatsbedrijf. Het bedrijf valt buiten de huidige sanctie-regels, waardoor de Nederlandse brievenbusbedrijven van Gazprom op dit moment een belangrijke bron van inkomsten zijn voor Poetin. Het onderzoek kijkt ook naar de juridische en zakelijke dienstverleners die deze constructie in Nederland mogelijk maken.

Waarde: 20,6 miljard dollar

Gazprom in Nederland

SOMO stelde vast dat de totale waarde van de bezittingen van de zestien Gazprombrievenbussen in 2020 (het laatste jaar waarvan gegevens beschikbaar zijn) ten minste 20,6 miljard dollar bedroeg. De dochterondernemingen maakten in 2020 ruim 5,8 miljard dollar over van Nederland naar het moederbedrijf in Rusland. Dat is 1,9 procent van de Russische overheidsuitgaven in dat jaar. Door de stijging van de olie- en gasprijzen zijn de opbrengsten na 2020 nog veel hoger geworden.

“Via ons belastingstelsel kan Poetin zijn oorlogskas blijven vullen. De stroom buitenlandse valuta naar Rusland moet direct worden ingedamd, bijvoorbeeld door het bezit van Gazprom in Nederland te bevriezen”, stelt SOMO-onderzoeker Rodrigo Fernandez. “Dat kan door de verkoop van bezittingen van Nederlandse bedrijven met een Russische eigenaar per direct tijdelijk te verbieden.”

Gazprom’s Amsterdamse hulptroepen

De onderzoekers brachten ook de Nederlandse advocatenkantoren, accountants en trustkantoren in kaart die de brievenbusmaatschappijen van Gazprom in Nederland mogelijk maken. Zonder deze lokale ‘hulptroepen’ zou de belastingontwijkinkstructuur van Gazprom in Nederland trager en minder effectief werken.

Sommige dienstverleners hebben al aangekondigd dat zij al hun Russische klanten laten vallen (Houthoff advocaten en trustbedrijf Intertrust). Accountantskantoor PricewaterhouseCoopers (PwC), éen van de vier grootste accountantskantoren ter wereld, verleent zijn diensten aan alle zestien onderzochte Gazpromdochters. PwC heeft niet bevestigd dat het zijn dienstverlening aan Gazprom zal stopzetten. “Wij vragen alle juridische en zakelijke dienstverleners in Amsterdam om Gazprom als cliënt te laten vallen, en geen nieuwe Russische cliënten te accepteren”, aldus Rodrigo Fernandez.