Gelukkig komt er een nieuwe wet Toezicht Trustkantoren

Door Jasper van Teefelen

De economie van Mozambique stond aan de rand van de afgrond, en een Nederlands trustkantoor speelde daar een sleutelrol in. Mede mogelijk gemaakt door Nederlands overheidsbeleid. Lees en huiver.

In 2013 geeft een, in Amsterdam geregistreerde, brievenbusfirma een obligatielening uit aan Ematum SA, het visserijbedrijf van de Mozambikaanse overheid. Het gaat om een bedrag van 850 miljoen dollar. Van dit geld, zogenaamd bedoeld voor ontwikkeling van de tonijnvisserij in Mozambique, wordt al snel 500 miljoen dollar doorgesluisd naar het Ministerie van Defensie. Wat er daarna met het geld gebeurd, is een mysterie. De regering gaat vervolgens nog twee van dergelijke megaleningen aan, en kan dan niet meer aan haar betalingsverplichtingen voldoen. Wanneer de fraude aan het licht komt, zetten het IMF en de Nederlandse regering hun hulp stop.

Dit verhaal (in zijn geheel te lezen op NRC Next(opens in new window) ) illustreert heel mooi hoe Nederland als doorsluisland wordt gebruikt voor belastingdoeleinden, en hoe zowel identiteit van de uiteindelijke eigenaren, als aangegane schulden buiten het zicht van het publiek en – in dit geval – het IMF worden gehouden.

Zo beheren trustkantoren de vennootschappen (brievenbusfirma’s) van onder andere Russische oligarchen, rijke voetballers en buitenlandse bedrijven, die willen profiteren van het voor hen voordelige Nederlandse belastingklimaat en verdragennetwerk. Er zijn in Nederland tienduizenden van dergelijke brievenbusfirma’s gevestigd. De belangen zijn enorm: jaarlijks stoomt er € 3.500 miljard als ‘investeringen’ door Nederland(opens in new window) (ter vergelijking: ons BNP is ongeveer € 700 miljard).

Het is geen geheim dat een deel van de Nederlandse trustkantoren aan de lopende band geld doorsluizen, zonder moeilijke vragen te stellen over de herkomst en bestemming van dit geld. Dit is hun core business. Sommige trustkantoren werken zelfs doelbewust mee aan het ‘opzettelijk verbergen van eigenaren van structuren, het vervalsen en fabriceren van facturen om geldstromen te rechtvaardigen, het tekenen van overduidelijk valse contracten’, zo bleek uit de Panama Papers(opens in new window) .

De Nederlandsche Bank (DNB), die toezicht moet houden op dit zooitje ongeregeld, maakt zich terecht zeer grote zorgen over de risico’s die de trustkantoren met zich meebrengen. Er is onder de trustkantoren ‘een discrepantie tussen woord en daad’. En: “Wij zien nog steeds te vaak dat kantoren pas in actie komen nadat wij een onderzoek hebben aangekondigd, of nadat wij een maatregel hebben getroffen”, speechte DNB-directeur Frank Elderson(opens in new window) laatst.

Klare taal dus. Maar de maatregelen die de regering in haar herziene Wet toezicht trustkantoren 2018 voorstelt om de trustsector aan banden te leggen, zijn slechts een kinderzakdoekje voor het bloeden. Het kabinet gaat er namelijk nog steeds van uit dat trustkantoren zelf verantwoordelijk zijn voor onderzoek naar hun cliënten en hun beweegredenen om in Nederland trustdiensten af te willen nemen. Op grond waarvan de regering verwacht dat de trustkantoren dit zullen doen is een raadsel. Tot op heden is vooral gebleken dat ‘integriteit’ voor trustkantoren een term is die vooral goed klinkt.

Gelukkig geeft minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem de mogelijkheid om online te reageren (opens in new window) op zijn nieuwe wetsvoorstel. SOMO heeft een reeks concrete voorstellen gedaan om het wetsvoorstel Toezicht trustkantoren te verbeteren. Deze inbreng is hier(opens in new window) terug te lezen, samen met de voorstellen van de trustsector(opens in new window) , voor wie de voorgestelde maatregelen uiteraard juist te ver gaan.

Hoe zal het wetsvoorstel van de Minister samen met de Nederlandsche Bank uiteindelijk aan de Tweede Kamer uiteindelijk uitzien? Dat is afwachten…

Wordt vervolgd.