Hervorming Europese financiële sector pas halverwege

Ruim vijf jaar na de start van de financiële crisis, en meer dan veertig Europese wetgevingstrajecten later, moet er nog altijd veel gebeuren om de financiële sector weer stabiel en dienstbaar aan de samenleving te maken. Dit was de conclusie van de expertbijeenkomst op 8 mei in Den Haag. Aerdt Houben van De Nederlandse Bank schatte in dat we halverwege zijn.

FNV Finance, de Consumentenbond, Oxfam Novib en vier andere andere maatschappelijke organisaties presenteerden − tijdens het debat met (toekomstige) Europarlementariërs over de hervorming van de financiële sector − tien concrete stappen die de komende vijf jaar in Brussel gezet moeten worden.

Carla Kiburg, bestuurder bij FNV Finance, zette treffend neer hoe complex, onvoorspelbaar en kortzichtig de financiële wereld is geworden: ”Zelfs weermannen kunnen langer vooruit voorspellen dan dat de financiële sector plannen maakt”. Kiburg bepleitte het splitsen van de nuts- en zakenactiviteiten van de banken. Maarten Smit (VVD) bleek hier geen voorstander van. Ook het zakenbankieren kan volgens hem heel nuttig zijn en bijdragen aan het retailbankieren. Bernard Naron (PvdA) en Bas Eickhout (GroenLinks) waren voor splitsing, zij wezen op de subsidie die zakenbankiers nu feitelijk krijgen in de vorm van lagere kapitaalskosten omdat hun financiers weten dat ook het zakendeel gered zal worden in geval van nood. Dennis de Jong (SP) wilde eveneens scheiden, zodat er weer vertrouwde simpele banken kunnen ontstaan als de oude Postbank.

Kloof consument bankier

Bart Combée, directeur van de Consumentenbond, wees erop dat de kloof tussen consument en bankier nog levensgroot is: “Er is sprake van een vertrouwenscrisis bij de consument.” Om de consument te helpen een weg te vinden in de wirwar van financiële producten waarvan de risico’s niet altijd goed te doorgronden zijn, moeten banken verplicht worden om standaardversies van financiële producten, zoals een hypotheek, aan te bieden. Op die manier is het voor de consument ook makkelijker om producten te vergelijken. Dirk Gotink (CDA) is huiverig over dit plan en wijst erop dat als je iets Europees wilt regelen de uitkomst wel eens kan zijn dat de relatief goed ontwikkelde Nederlandse consumentenbescherming minder wordt. Ook Gerben-Jan Gerbrandy (D66) vroeg zich af of je dit nu op Europees niveau moet willen regelen. GroenLinks was het daar niet mee eens en steunde het voorstel van de Consumentenbond. Bas Eickhout wil zelfs verder gaan en bepleitte een Europese AFM en een verschuiving bij financiële productontwikkeling van ‘Ja, mits’ naar ‘Nee, tenzij’: “Leg eerst maar eens het economisch nut van je product uit. Dan wordt er vervolgens wel beoordeeld of het de markt op mag.” Aerdt Houben benadrukte dat default¬-standaardproducten goed werken, maar dat het lastig is deze voor de EU te definiëren vanwege de verschillende fiscale en pensioenstelsels.

Draaideurpraktijken

Tom van der Lee, campagnedirecteur bij OxfamNovib, hield een pleidooi voor meer transparantie voor klanten, burgers en het maatschappelijk middenveld. Transparantie is ook cruciaal in de strijd tegen belastingontwijking. Tom van der Lee riep de kandidaat-Europarlementariërs daarom op om zich in te zetten voor publieke registers van beneficial owners, ofwel de werkelijke eigenaren achter bedrijven die uiteindelijk het geld vangen. Dennis de Jong (SP) benadrukte dat transparantie ook hard nodig is om de macht van het old boys network in Brussel bloot te leggen en tegenwicht te bieden. Het doorlichten van expertgroepen die de Commissie input geven is een begin, maar er is nog altijd sprake van een onevenwichtige vertegenwoordiging van multinationals in het Europese beleidsproces ten koste van het midden- en kleinbedrijf en maatschappelijke organisaties. Vooral bij de Commissie zit het grote probleem van ‘draaideurpraktijken’ (individuen die afwisselend werken voor de overheid en voor de commerciële bankensector). Gerben-Jan Gerbrandy (D66) is het eens met De Jong dat de bankenlobby teveel invloed heeft: “Ze zitten praktisch op schoot bij de politieke gezagsdragers.”

Europese successen

Joost Mulder (Finance Watch) legde uit hoe belangrijk het Europees Parlement is bij het maken van de wet- en regelgeving voor de Europese financiële sector. Het parlement heeft in de jaren na de crisis laten zien dat het belangrijke thema’s kan aansnijden die door de Raad en Commissie worden genegeerd, zoals de desastreuze effecten van flitshandel en voedselspeculatie. Daarnaast heeft het parlement op meerdere momenten in onderhandelingen met de Raad haar poot stijf gehouden. Er komt een resolutiefonds, de bonussen worden beperkt, en banken moeten verplicht publiek maken hoeveel belasting ze betalen in elk land dat ze actief zijn. Dat zijn successen van het parlement en van de commissie Economische en Monetaire Zaken in het bijzonder. Deze parlementaire commissie vertegenwoordigt 30 procent van het werk van het gehele parlement en laat daarmee zien hoe hoog economische en financiële onderwerpen op de Europese agenda staan.

Stemmen op 22 mei

Het debat liet zien dat we er nog lang niet zijn. Hans Schenk (Universteit Utrecht) sloot het debat dan ook af met de volgende woorden: “Te veel beleidsmakers denken nog steeds dat het prima is als de financiële sector los komt van de reële economie, dat consumenten zichzelf wel redden. Er is veel werk aan de winkel!”

Maar eerst: stemmen op 22 mei!
Lees hier de tien aanbevelingen in het Maatschappelijk Manifest ‘Financiële Hervormingsagenda’ dat SOMO schreef samen met Finance Watch, FNV Finance, de Consumentenbond, Oxfam Novib, VBDO en Milieudefensie.