Hoezo is Nederland geen belastingparadijs?

Het ‘paradijselijke’ Nederlandse fiscale beleid voor buitenlandse bedrijven is vooral voordelig voor bedrijven die hier niet actief zijn. Bedrijven die zich daadwerkelijk in Nederland willen vestigen kijken vooral naar andere randvoorwaarden, betoogt onderzoeker Rodrigo Fernandez.

Staatssecretaris Frans Weekers van Financiën beweert dat Nederland geen belastingparadijs is en het huidige fiscale beleid voor bedrijven verdedigt hij met het argument dat dit aantrekkelijk is voor buitenlandse bedrijven. Hiermee volgt hij de vaste riedel van de handelaren in brievenbusfirma’s en hun spreekbuizen, zoals voormalig PvdApoliticus Willem Vermeend en zijn eigen ministerie van Financiën, dat als een geoliede prmachine dienst doet voor de Nederlandse trustsector. Beide stellingen zijn aantoonbaar onjuist.

Nederland past in het rijtje van belastingparadijzen omdat het net als Ierland, Luxemburg en Zwitserland een draaischijf is voor allerlei soorten kapitaalstromen, via organisaties variërend van investeringsbanken die leningen verpakken tot oliebedrijven die de bronbelasting in ontwikkelingslanden willen ontwijken. De schattingen van de waarde van die kapitaalstromen die Nederland jaarlijks in en uit vloeien variëren van 10.000 tot 18.000 miljard euro.

Lege hulzen Volgens de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) betalen de naar schatting 20.000 brievenbusfirma’s in Nederland geen sociale premies en geven ze geen statistische tekens van leven die erop zouden duiden dat ze economische activiteiten in Nederland ontplooien. Dit komt natuurlijk omdat deze lege hulzen puur dienst doen als fiscale truc en verder geen mensen in dienst hebben. De vermogensinkomsten van de brievenbusfirma’s steeg volgens hetzelfde CBS van 46 miljard euro in 2003 tot 123 miljard euro in 2010. Hierover werd in 2010 volgens de Stichting Economische Onderzoek (SEO) 890 miljoen euro belasting betaald oftewel 0,7 procent. Hoezo is Nederland geen belastingparadijs?

De vraag is echter of dit beleid er wel toe leidt dat buitenlandse bedrijven naar Nederland gelokt worden om lokaal mensen in dienst te nemen. Kortom, levert deze fiscale trucage iets op voor de bredere Nederlandse economie en niet alleen voor de fiscalisten en notarissen die de façade omhooghouden, de blauwe envelop invullen en de telefoon doorschakelen?

Als we de lobbyisten van de sector mogen geloven gaat morgen het licht uit als multinationale bedrijven Nederland niet meer gebruiken om de belasting te ontwijken. Volgens deze groep zijn internationaal actieve bedrijven in Nederland gevestigd vanwege het fiscale klimaat in Nederland.

Nederland kent vele fiscale voordelen voor internationaal actieve bedrijven, niet in de laatste plaats een efficiënte belastingdienst die vooraf duidelijkheid verschaft. Maar verreweg de meeste voordelen zijn alleen zinvol voor bedrijven die juist buiten Nederland economisch actief zijn. De paradijselijke trekjes van het fiscale beleid gelden dus niet voor bedrijven die met de poten in de Nederlandse modder komen staan en werkgelegenheid creëren.

Bonte populatie
Belangrijker is het onderzoek dat door economische geografen in binnen- en buitenland wordt uitgevoerd naar de factoren die een goed vestigingsklimaat kenmerken. Hieruit blijkt duidelijk dat dit vraagstuk niet te reduceren valt tot enkelvoudige causale verbanden. Het zogenaamde bedrijfsleven bestaat uit verschillende bedrijven met unieke eigenschappen die actief zijn in verschillende sectoren. Deze bonte populatie heeft verschillende wensen en is niet onder een simpele noemer te plaatsen. Ook al zouden fiscalisten ons willen doen geloven dat de wereld draait om hun vakgebied, het is niet zo.

Sterker nog, juist landen zoals Nederland die bedrijven de mogelijkheid geven om de boel te manipuleren en winsten elders op te geven dan waar ze gemaakt zijn, veranderen de rol van fiscale concurrentie. Door een brievenbusfirma in een van de vele belastingparadijzen te hebben, het liefst meerdere, kun je economische activiteiten geografisch optimaliseren zonder bezig te zijn met de lokale fiscale kenmerken van het land waar je actief bent.

Een aantrekkelijk vestigingsbeleid wordt gevormd door variabelen die variëren van de aanwezigheid van genoeg geschoold personeel, de juiste planologische randvoorwaarden, politieke stabiliteit, de koopkracht, de aanwezigheid van gespecialiseerde dienstverleners, een open en kosmopolitische blik op de wereld, genoeg groen, leefbare steden en een spannend cultureel klimaat.

Als we naar dit lijstje kijken dan valt op dat dit kabinet op vele fronten het Nederlands vestigingsklimaat heeft ontworteld. De fiscale trucendoos die internationale bedrijven tot de beschikking staat zal hier weinig aan veranderen. Wellicht is het beter om toch wat meer te belasting vangen om cultuur, onderwijs, milieu en sociale rust te handhaven die Nederland zo aantrekkelijk maakt voor buitenlandse bedrijven.

©Volkskrant