Kleine boer de dupe van expansie supermarkten

SOMO-onderzoek naar de wereldwijde handel in groenten en fruit toont aan dat vrijhandel in deze sector een negatief effect heeft op kleine boeren en producenten in ontwikkelingslanden.

Deze week moeten de WTO-onderhandelaars moeilijke beslissingen nemen over het vrijmaken van de handel in landbouw en diensten, waaronder ook de detailhandel valt. In die context publiceert SOMO een kritische analyse van de invloed van handel en detailhandel op productievoorwaarden in de verse groenten- en fruitketen. Zowel in het Noorden als het Zuiden hebben supermarkten een steeds groter deel van de markt in handen. In Nederland wordt al 80% van de verse groenten en fruit verkocht via de supermarkten waarvan de 5 grootste meer dan 50% van de markt in handen hebben. De toenemende concentratie van supermarkten werkt ver door in de keten, meer en meer kunnen zij bepalen wie, wat, waar en voor welke prijzen produceert. Het effect hiervan op kleine producenten is groot; zij kunnen niet aan de eisen voldoen van de supermarkten, die producten willen voor een lage prijs, in de juiste kwaliteit, in grote hoeveelheden en gedurende het hele jaar. Onder druk van deze eisen verslechteren ook de arbeidsvoorwaarden van de werknemers op grote plantages. Het SOMO-rapport toont aan dat bestaande initiatieven voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen deze problemen onvoldoende kunnen opvangen.

Met case studies in Senegal en Indonesië en op basis van literatuuronderzoek laat het rapport van SOMO zien dat kleine boeren en producenten in ontwikkelingslanden, maar ook in Europa, steeds minder kans krijgen als leverancier. Internationale regelgeving en afspraken zoals in de WTO stimuleren de expansie en macht van supermarkten door blijvende marktoegang af te dwingen. In ontwikkelingslanden betekent dit vaak dat kapitaalkrachtige buitenlandse multinationale supermarktketens de markt gaan domineren. Dit bedreigt de afzetmarkt voor lokale producenten die niet aan de nieuwe eisen kunnen voldoen.

Om de internationale fruitketen in kaart te brengen en het thema op de publieke agenda zetten, organiseert SOMO in samenwerking met ICCO op 21 september 2006 een debat in de Rode Hoed in Amsterdam over de kansen voor armoedebestrijding in de fruitsector, met name voor de kleine producenten en de rol hierin van consumenten, winkels en overheden.