Leren van ervaringen rond controversiële Chinese mijnbouwprojecten

De energietransitie leidt wereldwijd tot een ongekende toename van de mijnbouw, een sector waarin mensenrechtenschendingen en ernstige milieuvervuiling aan de orde van de dag zijn. Bedrijven en investeerders ter verantwoording roepen voor misbruik is lastig, vooral als ze in China gevestigd zijn. Voor het rapport ‘China’s global mineral rush(opens in new window) ’ heeft SOMO ruim 20 controversiële Chinese investeringen in de mijnbouw onderzocht, waarbij gekeken is naar de sociale en milieueffecten en de mate waarin bedrijven rekening houden met zorgen van omwonenden. Het rapport laat ook zien op welke manier zij in dialoog zouden kunnen treden met Chinese bedrijven.

China’s global mineral rush

China importeert een groot deel van de minerale ertsen die over de hele wereld worden gewonnen om zijn bloeiende hernieuwbare-energiesector en andere industrieën te bevoorraden. De Chinese regering verleent actieve steun aan de wereldwijde expansie van de Chinese mijnbouwsector, wat leidt tot talrijke investeringen in lage-inkomenslanden, waar mijnbouw regelmatig gepaard gaat met sociale en milieuconflicten.

Chinese bedrijven wijzen grieven af

Voor zowel lokale gemeenschappen als internationale NGO’s is het moeilijk om Chinese mijnbouwbedrijven en investeerders verantwoordelijk te stellen voor de gevolgen van hun activiteiten.

Luis Scungio, onderzoeksconsultant bij SOMO: “Kritiek is dikwijls aan dovemansoren gericht. Als er conflicten ontstaan met lokale gemeenschappen die lijden onder de gevolgen van problematische mijnbouw, beschouwen veel Chinese bedrijven NGO’s niet als legitieme belanghebbenden. Zij interpreteren hun beweegredenen vaak verkeerd en wijzen dan de grieven van getroffen gemeenschappen af.”

Chinese bedrijven kunnen ook een aandeel hebben in winningsprojecten als onderdeel van een bredere investeringsdeal met de regering van het gastland. Bij sommige van de onderzochte investeringen worden gewonnen mineralen gebruikt als onderpand voor de ontwikkeling van infrastructuur. “Dit bemoeilijkt duidelijk het uiten van kritiek over de effecten van deze projecten,” aldus Scungio.

Wetenschappelijk bewijs en juridische claims essentieel voor dialoog met Chinese bedrijven

In een aantal gevallen hebben Chinese bedrijven publiekelijk gereageerd op beschuldigingen. Dit wijst erop dat zij wel degelijk aandacht besteden aan hun reputatie en dat ze dergelijke kritiek serieus nemen, vooral als die wordt ondersteund met wetenschappelijk bewijs. NGO’s hadden ook tot op zekere hoogte succesvolle contacten met Chinese bedrijven nadat zij hun bezorgdheid over risicovolle projecten hadden gedeeld met Chinese onderzoekers of regulerende instanties.

Juridische claims tegen gastregeringen die verzuimen om hun bevolking te beschermen tegen schade door Chinese mijnbouwactiviteiten hebben soms ook tot positieve resultaten geleid.