Migranten en uitzendkrachten rechteloos in elektronicasector

Elektronicaproducenten en telecommunicatiebedrijven bestuderen op dit moment wat ze moeten doen om te handelen in lijn met de VN-standaarden voor bedrijfsleven en mensenrechten. Hun MVO-rapportages tonen aan dat gedragscodes steeds beter worden nageleefd. En inderdaad, hier en daar verbeteren de lonen of worden vakbondsrechten van vast personeel erkend. Maar vast personeel is er steeds minder. Migranten, uitzendkrachten en studenten overspoelen de werkvloer en hun positie is aanmerkelijk slechter, zo blijkt uit uiteenlopend onderzoek van de campagne makeITfair in 2012. Voor 2013 staan meer case studies naar deze vrijwel rechteloze tijdelijke arbeidskrachten op de rol.

Volgens arbeidsrechtenorganisatie SACOM zouden er bij Foxconn (toeleverancier voor Apple, Dell e.a.) in China zo’n 180.000 studenten werken. Foxconn zelf houdt het op 120.000, zegt Irene Schipper, projectcoördinator makeITfair(opens in new window) .

“Dit werk vindt plaats onder het mom van een stage, terwijl het niets met de opleiding te maken heeft. Stoppen de studenten met werken, dan kunnen ze hun diploma wel vergeten.”

De inzet van studenten is een vorm van precarious labor, tijdelijke onzekere arbeid, waarnaar makeITfair al langer onderzoek doet. Ook arbeidsmigranten en de vrijheid van (vak)vereniging zijn belangrijke aandachtspunten binnen makeITfair.

“In Mexico komt het voor dat het personeel van de grote merkproducenten voor 90 procent uit uitzendkrachten bestaat”, zegt Schipper. “Vaak betalen die uitzendbureaus lagere salarissen dan de bedrijven zelf. In de Europese Unie is sinds december van kracht dat werkgevers het salarisniveaus van vast personeel moeten doorgeven aan die bureaus. In Azië is deze wetgeving er nog niet.”

Aziatische toestanden ook in Europa

Overigens blijven de problemen rond flexibilisering van arbeid niet beperkt tot Azië en Latijns-Amerika. Recent onderzoek in Hongarije, de belangrijkste Europese lidstaat voor elektronicaproductie, wijst uit dat ‘Aziatische toestanden’ als extreme dag- en nachtdiensten, blokkeren van vakbondsactiviteiten en de grote inzet van uitzendkrachten structureel zijn. Hoewel Hongaren EU-burgers zijn, worden zij onvoldoende beschermd door de wet.

Bedrijven willen flexibel zijn en hoge kosten mijden als ze van werknemers af willen. Schipper: “Vele merkproducenten realiseren zich onvoldoende hoe rechteloos deze tijdelijke arbeidskrachten zijn en hoeveel het er zijn, omdat ze dit niet onderzoeken tijdens audits bij hun toeleveranciers.”

Arbeidsmigranten in Maleisië

Outsourcing Labour

Met een case studie naar arbeidsmigranten in Maleisië heeft makeITfair nog een onderschat probleem op de agenda gezet. Migranten moeten vaak forse bemiddelingspremies betalen om via een uitzendbureau aan werk te komen. Werkzoekenden moeten hiv-testen doen, vrouwen zelfs verplicht een zwangerschapsonderzoek.

Schipper: “Afgelopen juli vergaderden de MVO-initiatieven van de industrie, de Electronic Industry Citizenship Coalition (EICC(opens in new window) ) en de Global e-Sustainablity Initiative (GeSI(opens in new window) ) voor de informatietechnologiesector over de problematiek rond tijdelijke krachten en de VN-principes voor bedrijfsleven en mensenrechten, de zogenaamde Ruggie Principles.”

En soms gebeurt er ook echt iets. Schipper:

“We hebben Philips gevraagd naar hun opstelling ten aanzien van migrantenwerkers. Het bleef een tijdje stil, maar vervolgens kregen we een e-mail dat ze het hadden uitgezocht en dat nieuw beleid zeker nodig was. Philips heeft inmiddels geregeld dat migranten werkzaam bij hun fabrieken in Maleisië nu hun paspoorten mogen houden en geen bemiddelingspremies meer hoeven te betalen. De migranten hebben zelfs teveel betaalde premies teruggekregen.”

Nieuwe informatie

MakeITfair heeft meer casestudies gepland naar migrantenwerkers, uitzendkrachten en vrijheid van vereniging. Volgens Schipper blijft nieuwe informatie belangrijk om argumenten in een dialoog met bedrijven meer kracht te kunnen bijzetten.

Behalve op arbeidsomstandigheden voert makeITfair ook campagne op elektronisch afval en mijnbouw. MakeITfair is een Europese publiekscampagne gericht op verbetering van de arbeidsrechten en werkomgeving in de productieketen van consumentenelektronica, zoals mobiele telefoons en laptops.

Overige recente publicaties van makeITfair:

Series for Responsible Investor (RI) Engagement: Freedom of association in the global electronics sector

Series for Responsible Investor (RI) Engagement: Temporary agency work in the electronics sector

Workers’ rights in the global electronics sector: Report of the May 2012 makeITfair and GoodElectronics Round Table.

It’s your call: Finding a phone that’s fair