Nederlandse belastingverdragen leiden tot enorme inkomstenverliezen in ontwikkelingslanden

Nederland functioneert als doorvoerland voor internationale investeringsstromen en faciliteert hiermee belastingontwijking. Een centraal element van dit fiscale beleid is het uitgebreide Nederlandse netwerk van belastingverdragen. Dubbele belastingverdragen of akkoorden (DTA’s) verlagen vennootschapsbelasting en helpen bedrijven om winst uit operationele landen te verschuiven naar belastingparadijzen. Uit het nieuwe SOMO-rapport ‘Moet Nederland belastingverdragen afsluiten met ontwikkelingslanden?’ blijkt dat Nederlandse DTA’s leiden tot enorme inkomstenverliezen in ontwikkelingslanden. Dit is in tegenspraak met beleidscoherentie van de Nederlandse overheid voor ontwikkeling.

“Het onderzoeksrapport, dat vandaag wordt gelanceerd, verdedigt het fiscale regime van Nederland met het argument dat het ‘echte bedrijven’ aantrekt. Zelfs als dit waar is, dan is het zeer de vraag of de relatief kleine financiële winsten voor Nederland opwegen tegen de massale inkomstenverliezen van andere landen”, zegt SOMO-onderzoeker Katrin McGauran.

Should the Netherlands sign tax treaties with developing countries?

Meer dan € 771 miljoen schade

SOMO-onderzoek toont aan dat 28 landen samen € 771 miljoen verliezen op dividenden en rentes. Het totale verlies als gevolg van de belastingverdragen zal waarschijnlijk veel hoger liggen. Dit komt omdat belastingontwijking door middel van winstverschuiving (profit shifting) en het gebruik van royalty’s en dividenden niet zijn niet opgenomen in de berekeningen. Deze bevindingen onderstrepen het belang van een uitgebreide impact assessments van het gehele DTA netwerk. De resultaten van onderzoek door de overheid naar een zeer beperkt aantal worden in juni verwacht.

Ernstig negatief effect op arme landen

“Het argument van de Nederlandse regering dat de verdragen gunstig zijn voor ontwikkelingslanden is gewoon niet waar. Dit rapport toont aan dat Nederlandse belastingverdragen een ernstig negatief effect hebben op de inkomsten van arme landen en dat er geen bewijs is dat deze fiscale verliezen worden gecompenseerd door een toename van de investeringen als gevolg van het hebben van een belastingverdrag”, zegt SOMO-onderzoeker Katrin McGauran. “Ze zijn zelfs niet meer nodig om dubbele belasting te voorkomen of ervoor te zorgen informatie-uitwisseling in fiscale aangelegenheden”.

Uit het onderzoekt blijkt ook dat Oost-Europese en niet-EU-landen zeer nadelige verdragsbepalingen hebben. Servië, Oekraïne en Kroatië, bijvoorbeeld, lopen veel belastinginkomsten mis ten opzichte van hun bruto binnenlands product.

Bevestigd door andere onderzoeken

De onderzoeksresultaten van SOMO worden bevestigd door soortgelijke onderzoeken die deze maand in andere landen zijn gepubliceerd. De Zweedse non-profit organisatie SwedWatch constateert(opens in new window) dat de Zweedse investeringen in Zambia worden omgeleid via Nederland met verlaging van belastingdruk als doel. Een ander, binnenkort te verschijnen, onderzoek van ngo-netwerk Latindadd, laat zien dat Ecuador tussen 2009 en 2011 USD 290 miljoen verloor als gevolg van de belastingverdragen.

Roofstaat aan de Noordzee?

Mongolië en Argentinië hebben drastische maatregelen genomen door verdragen met een aantal fiscale doorvoerlanden te annuleren, waaronder het belastingverdrag tussen Nederlands en Mongolië. Als Nederlandse dubbele belastingverdragen niet worden herzien om een halt toe te roepen aan verdragsmisbruik en daaraan gerelateerde verliezen in belastinginkomsten, zullen waarschijnlijk meer annuleringen volgen. De Nederlandse overheid moet maatregelen nemen:

“De Nederlandse schrijver Multatuli noemde Nederland ‘een roofstaat aan de Noordzee’, verwijzend naar de koloniale roverij in Nederlands-Indië. Wil de huidige regering 150 jaar later echt de geschiedenis ingaan als verdediger van een gemoderniseerde fiscale versie van deze economische onrechtvaardigheid?”, zegt McGauran.

Aanbevelingen

Het rapport sluit af met aanbevelingen om de belastinggrondslag van de Nederlandse verdragspartners te beschermen. Nederland moet onder andere haar schadelijke fiscale regime beëindigen en in verdragen met kapitaal-importerende landen hoge bronbelastingtarieven vastleggen voor passief inkomen. Er moet ook een uitgebreide en openbare impact assessment komen naar de gevolgen van belastingverdragen, voorafgaand aan het starten van onderhandelingen en na het afsluiten van het verdrag.

---

Dit onderzoek is onderdeel van een serie publicaties die de impact van Nederlands, buitenlands en economisch beleid op duurzame ontwikkeling en publieke belangen analyseert. De publicaties behoren tot het project Private Gain, Public Loss. Dit project onderzoekt het Nederlands investerings- en vestigingsbeleid, gericht op het aantrekken van buitenlandse investeringen en bedrijven, op samenhang met het ontwikkelings- en mensenrechtenbeleid van de Nederlandse overheid.

---