Nederlandse investeringsverdragen onder vuur

Vorige week nam de Indonesische regering het besluit om het bilaterale investerings-verdrag met Nederland op te zeggen. Hiermee schaart Indonesië zich bij een toenemend aantal landen, waaronder Zuid-Afrika, die zich verzetten tegen de buitensporige rechten die in deze verdragen voor bedrijven zijn vastgelegd.

De Nederlandse en Indonesische maatschappelijke organisaties IGJ, Both ENDS, SOMO en TNI stellen dat deze beslissing van Indonesië de aanleiding moet zijn voor een kritisch debat over nut en noodzaak van dergelijke verouderde economische verdragen die landen erg veel schade berokkenen, en die geen bewezen positieve effecten hebben.

Schadeclaims

Indonesië wordt in toenemende mate geconfronteerd met schadeclaims van multinationale bedrijven. Deze claims lopen op tot honderden miljoenen, in sommige gevallen zelfs miljarden dollars. Deze trend vormt de directe aanleiding voor het opzeggen van het investeringsverdrag met Nederland.

Investeringsverdragen bevatten vergaande beschermingsbepalingen voor investeerders, ondersteund door een unieke geschillenbeslechting. Bedrijven kunnen hiermee landen direct voor het internationale gerecht slepen als hun winsten zijn aangetast door overheidsoptreden. In veel gevallen betreft dit nieuwe overheidsbeleid ten behoeve van publieke belangen, bijvoorbeeld een vernieuwde milieuwetgeving of beleid om financiële instabiliteit te beteugelen. In de meest recente, zeer omstreden zaak, die is gebaseerd op een investeringsverdrag, klaagt mijnbouwbedrijf Churchill Mining de Indonesische regering aan voor een bedrag van één miljard dollar.

Indonesië treedt nu in het voetspoor van Zuid-Afrika. Dit land zegde vorig jaar al het verdrag met Nederland op. Zuid-Afrika oordeelde dat de investeringsverdragen onverenigbaar waren met nationaal economisch en sociaal beleid. Ook bleek er geen sluitend wetenschappelijk bewijs te zijn dat investeringsverdragen daadwerkelijk meer investeringen aantrekken.

Publieke belangen versus rechten van buitenlandse investeerders

IGJ, Both ENDS, SOMO en TNI juichen de beslissing van Indonesië om het investeringsverdrag met Nederland te beëindigen toe. Zij roepen de Nederlandse en de Indonesische regering op om het bestaande beleid ten aanzien van investeringsverdragen volledig te herzien. Hierbij is het van groot belang om rechten van buitenlandse investeerders niet te laten prevaleren boven publieke belangen.

De maatschappelijke organisaties dringen er bij de Nederlandse overheid juist op aan investeringsbeleid te ontwikkelen dat wel inzet op duurzame ontwikkeling. Pietje Vervest van TNI: “Helaas toont Nederland te weinig interesse in de negatieve gevolgen van investeringsbedragen en het toenemende aantal schadeclaims dat tegen landen wordt ingediend. Gesteund door Nederland sluit de Europese Commissie vergelijkbare verdragen af met andere landen zoals Noord-Afrikaanse landen, Canada en Myanmar.” Publiekelijk heeft de Nederlandse regering alleen aangegeven het besluit van Indonesië te betreuren.

Over IGJ: Indonesia for Global Justice(opens in new window) (IGJ) is een indonesische organisatie die zich sinds 2001 richt op eerlijke handel en investeringen waaronder de WTO, vrijhandelsakkoorden en investeringsverdragen.

Over Both ENDS: Both ENDS(opens in new window) is partner van meer dan 100 maatschappelijke organisaties in het Zuiden. Verbindt internationaal beleid op land, water en kapitaalstromen met duurzame oplossingen van Zuidelijke partners op het gebied van armoede en milieuproblemen.

Over TNI: Transnational Institute(opens in new window) (TNI) is opgericht in 1974 en is een international netwerk van (wetenschappelijke) activisten die zich wijdden aan kritische analyses van wereldwijde problemen.