Nieuwe toolkit tegen schadelijke bedrijfsstrategieën

Het Mind the Gap-project heeft een nieuwe toolkit gelanceerd voor ngo’s om strategieën aan te pakken die bedrijven vaak aanwenden om verantwoordelijkheid voor schendingen van mensenrechten en milieuschade in hun toeleveringsketens te ontlopen. De counter-strategies toolkit(opens in new window) biedt gemeenschappen en activisten een praktische leidraad in hun zoektocht naar gerechtigheid, en links naar relevante instrumenten en middelen.

Dagelijks worden wereldwijd gemeenschappen, arbeiders, activisten, ngo’s en vakbonden geconfronteerd met de negatieve gevolgen van bedrijfsactiviteiten. Maar als zij op zoek gaan naar gerechtigheid en verantwoording, stuiten zij vaak op schadelijke strategieën(opens in new window) van bedrijven om hun verantwoordelijkheid te ontkennen of te ontlopen.

Maatschappelijke organisatie hebben al veel geleerd over hoe ze deze schadelijke strategieën het hoofd kunnen bieden. Mind the Gap heeft 11 tegenstrategieën geïdentificeerd, gegroepeerd in vier hoofdcategorieën:

Ontmanteling van bedrijfsdiscours

Veel schadelijke bedrijfsstrategieën zijn gebaseerd op een narratief dat het bedrijf losmaakt van de schadelijke gevolgen die het heeft veroorzaakt, en dus van verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Het ontmantelen van deze ‘bedrijfsverhalen’ kan nuttig zijn voor het maatschappelijk middenveld om schadelijke strategieën tegen te gaan en de aandacht te vestigen op de verantwoordelijkheid van bedrijven voor schendingen van mensenrechten en milieuvervuiling.

Het machtsevenwicht verschuiven

Veel gevallen van straffeloosheid van bedrijven komen voort uit de enorme machtsverschillen tussen multinationals en mensen. Bedrijven gebruiken hun invloed vaak om verantwoordelijkheid te ontkennen, symbolische oplossingen aan te bieden of wettelijke aansprakelijkheid te ontlopen. Het is bij het zoeken naar een oplossing van cruciaal belang om de macht te verschuiven ten gunste van de getroffen gemeenschappen. Dat kan door de aandacht vestigen op een kwestie door gebruik te maken van internationale klachtenmechanismen of door anderen aan te spreken die invloed kunnen uitoefenen op bedrijven. Het uitbreiden en versterken van gemeenschapsactivisme kan ook helpen om mensen mondiger te maken in hun zoektocht naar gerechtigheid.

Het inzetten van juridische tegenstrategieën

Activisten, arbeiders, gemeenschappen en maatschappelijke organisaties worden dikwijls benadeeld door het rechtssysteem als zij proberen op te staan tegen machtige multinationals. Toch kan het gebruik van de wet een effectieve manier zijn om schadelijke bedrijfsstrategieën tegen te gaan, bijvoorbeeld door een rechtszaak aan te spannen in een thuisland, door het afdwingen van openbaarmaking van informatie, en om onrechtmatige rechtszaken aangespannen door bedrijven (SLAPPs) tegen te gaan.

Bevorderen van verantwoordingsnormen voor bedrijven

Werken aan individuele zaken is belangrijk, maar niet voldoende om schadelijke bedrijfsstrategieën tegen te gaan. Activisten, advocaten en onderzoekers zijn het erover eens dat de beste tegenstrategie bestaat uit het veranderen van de wet en de normen die het gedrag van bedrijven reguleren – om de bestuurlijke en juridische mazen te dichten die bedrijven in staat stellen schade te veroorzaken en verantwoordelijkheid voor hun handelen te ontlopen.

De toolkit kan zowel worden gebruikt om te reageren op bedrijfsschade die al heeft plaatsgevonden als om dergelijke schade te voorkomen. Bekijk de volledige toolkit op mindthegap.ngo(opens in new window) .