Nieuwe wet maakt opdrachtgevers verantwoordelijk voor misstanden bij onderaannemers

Wat doen opdrachtgevers als Shell, AkzoNobel, en Bol.com om sociale misstanden bij hun transporteurs te voorkomen en aan te pakken? Waarop selecteren zij hun transporteurs? Kiezen zij uitsluitend voor de scherpste offertes, of kiezen zij voor een duurdere transporteur die grote investeringen doet in zijn chauffeurs?

De invloed van opdrachtgevers op het sociaal beleid van transporteurs

Het nieuwste SOMO-rapport bespreekt hoe bedrijven als Shell, AkzoNobel, DSM, Bol.com, Zalando en Coolblue omgaan met hun transportopdrachten, en wat zij doen om associatie met misstanden te voorkomen.

Wet Aanpak Schijnconstructies

Met de nieuwe Wet Aanpak Schijnconstructies zullen opdrachtgevers binnenkort juridisch aansprakelijk worden gesteld voor sociale misstanden bij (onder-)aannemers. Grote opdrachtgevers zijn benieuwd hoe dit gaat uitpakken, bleek uit SOMO’s onderzoek. “Voor opdrachtgevers kan de invoering van de Wet Aanpak Schijnconstructies grote gevolgen hebben,” stelt onderzoeker Fleur Scheele van SOMO. “Vooral in sectoren waarin sociale misstanden veel voorkomen, zoals transport en logistiek en in de bouw, zullen opdrachtgevers het risico gaan lopen dat arbeidskrachten met claims bij hen aankloppen.”

SOMO onderzocht daarom hoe opdrachtgevers dergelijke risico’s indekken. In het onderzoek stonden twee deelsectoren van het transport centraal: chemische transporten en pakketbezorging voor webwinkels. In beide deelsectoren werd gekeken naar hoe sociale criteria werden meegenomen in tenderprocedures en contractvorming. Hiertoe voerde SOMO vele gesprekken met zowel opdrachtgevers als transporteurs.

Uit het onderzoek blijkt dat zowel opdrachtgevers van chemische transporten als die van pakketbezorging veel meer kunnen doen om de reële risico’s te verminderen. “Door een gebrek aan controles door overheid en opdrachtgevers is het in de huidige situatie relatief eenvoudig voor een transporteur om wet- en regelgeving en kwaliteitseisen van opdrachtgevers in de wind te slaan. Dergelijke overtredingen door transporteurs gaan vaak gepaard met uitbuiting van de chauffeurs. Opdrachtgevers doen tot nu toe geen actieve pogingen om het sociaal beleid van transporteurs te beïnvloeden en overtredingen worden nauwelijks opgespoord”, aldus onderzoeker Fleur Scheele.

Sociaal beleid

Opdrachtgevers van chemische transporten stellen geen expliciete eisen aan het sociaal beleid van hun transporteurs, en er zijn geen financiële prikkels voor transporteurs om een sterk sociaal beleid te hanteren. Webwinkels zijn grotendeels afhankelijk van de pakketbezorging door PostNL, dat op grote schaal met schijnzelfstandigen werkt die tegen minimumtarieven bezorgen. Uit gesprekken met webwinkels blijkt niet dat zij enige concrete stappen hebben gezet om de arbeidsvoorwaarden van de chauffeurs aan te kaarten.

“Met de invoering van de Wet Aanpak Schijnconstructies zullen opdrachtgevers actief werk moeten gaan maken van hun sociale verantwoordelijkheid. In tenderprocedures en contractonderhandelingen zullen sociale criteria voortaan een standaardonderwerp moeten gaan worden.” Hoewel dit inspanningen vereist van opdrachtgevers, is het volgens Scheele logisch dat opdrachtgevers eisen stellen aan het sociaal beleid van transporteurs.

“De kwaliteit van dienstverlening in het transport is niet los te zien van een stevig sociaal beleid van de transportondernemingen. Sociaal beleid maakt onlosmakelijk deel uit van kwaliteit. Voor een opdrachtgever is het daarom niet meer dan logisch dat het sociale eisen stelt aan (onder-) aannemers, en ook de financiële ruimte geeft om een goed sociaal beleid door te voeren.”

Het onderzoek is gedaan in opdracht van FNV Bondgenoten en het rapport is hier te downloaden.