Onafhankelijk onderzoek bevestigt verantwoordelijkheid FMO voor schade door Barro Blanco-dam en adviseert compensatie

De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO is verantwoordelijk voor het verlies van levensonderhoud, de economische verliezen en de milieuschade die de bouw van de Barro Blanco-dam in Panama heeft veroorzaakt. Dit blijkt uit het eindverslag van het onafhankelijk klachtenmachisme van de bank. Inheemse gemeenschappen die de nadelen van de dam ondervinden, zijn blij dat hun klachten bevestigd zijn en herhalen hun vraag om excuses en een schadevergoeding.

Ondanks bezwaren van leden van de inheemse bevolkingsgroep Ngäbe-Buglé, besloot FMO in 2011 de bouw van de dam in de Tabasará-rivier te financieren. Met steun van de Nederlandse NGO’s Both ENDS en SOMO diende de lokale organisatie M10 namens de gemeenschap vervolgens een klacht in bij het onafhankelijk klachtenmechanisme van FMO, dat al in mei 2015 tot de conclusie kwam dat het Barro Blanco-project in strijd was met FMO’s mensenrechten- en milieubeleid.

Op 5 oktober publiceerde het klachtenmechanisme het langverwachte eindverslag over de klacht. Daarin is vastgesteld dat het project nog steeds haaks staat op het beleid van de bank, ook nadat FMO zich in april 2021 terugtrok. Aangezien FMO de milieuschade en de inkomensverliezen nog niet heeft opgelost, adviseert het klachtenmechanisme de bank onder andere om publiekelijk excuses aan te bieden en om de schade te vergoeden.

FMO volgde eigen mensenrechten- en milieubeleid niet op

“We zijn blij dat onafhankelijk onderzoek eindelijk heeft bevestigd dat FMO niet voldeed aan haar eigen richtlijnen voor mensenrechten en milieu van destijds, en dat de negatieve gevolgen hiervan tot op de dag van vandaag nog steeds voelbaar zijn”, zegt Nick Middeldorp van Both ENDS. “Van meet af aan hebben we tegen FMO gezegd dat er geen goed overleg met de inheemse bevolking is geweest en dat de dam grote schade zou aanrichten op ecologisch, economisch, sociaal en cultureel vlak. Toch koos FMO ervoor om de dam te blijven financieren, en tot op heden hebben ze nog niet veel gedaan om de schadelijke gevolgen hiervan aan te pakken. We willen graag met FMO in gesprek blijven over hoe de bank haar verantwoordelijkheid hierin kan nemen en een bijdrage kan leveren aan het herstellen van deze schade, voor zover mogelijk, en hoe zij dit soort beleidsschendingen in de toekomst kan voorkomen.”

“Het verslag van het klachtenmechanisme erkent eindelijk dat er ten tijde van de financiële overeenkomst volgens het internationaal, Nederlands en Panamees recht vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming vereist was,” zegt Luis Scungio, onderzoeker bij SOMO. “Het negeren van dit fundamentele recht heeft geleid tot rampzalige gevolgen, inclusief het verlies van inkomen en manieren van levensonderhoud en aanzienlijke psychologische schade vanwege het onderdrukken van de oppositie tegen dit project door de gemeenschap. Daarom steunen wij de conclusie van het onafhankelijk klachtenmechanisme dat het Barro Blanco-project in strijd was met de inheemse visie op het gebruik en de ontwikkeling van hun land. Aangezien de schade alle leden van de gemeenschap raakt, zouden zij allemaal een passende schadevergoeding moeten krijgen, en niet alleen diegenen die land verloren door de aanleg van het stuwmeer.”

Verslag opent de weg naar excuses en schadevergoeding

De conclusies van het verslag versterken ook de eis voor excuses en schadevergoedingen voor de getroffen leden van de gemeenschap. “Het klachtenmechanisme heeft het bij het juiste eind. Zij [de banken] kwamen hun sociale en ecologische verplichtingen niet na voordat zij de lening voor dit project goedkeurden”, zegt Manolo Miranda van M10. “We eisten dat de banken en andere aandeelhouders van het project zich hielden aan de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volkeren (UNDRIP), die duidelijk stelt dat de ontwikkeling van projecten waar inheemse bevolkingsgroepen direct mee te maken krijgen, ook de goedkeuring van de betreffende gemeenschappen moet hebben. In plaats daarvan negeerden de banken onze zorgen, en moet de gemeenschap nu zien te leven met de nadelige gevolgen van het project. We hopen dat dit onderzoek ervoor zorgt dat de banken nu wel hun verantwoordelijkheid nemen voor de permanente gevolgen waar wij nog steeds mee kampen.”

Both ENDS en SOMO blijven M10 steunen en verzoeken FMO om deze zaak zo goed mogelijk af te ronden en om de adviezen van het klachtenmechanisme op te volgen.