Onbetrouwbare trustkantoren

Woensdag 7 juni 2017 zal de geschiedenisboeken ingaan als een unieke dag in de Nederlandse parlementaire geschiedenis. Het was namelijk de dag dat in de Tweede Kamer de allereerste “parlementaire ondervraging” plaatsvond. Deze vorm – vorig jaar in het leven geroepen – is een mini-versie van de welbekende parlementaire enquête. De Tweede Kamer had voor het debuut van dit instrument geen urgenter onderwerp kunnen kiezen, namelijk: belastingontwijking. Specifieker: hoe trustkantoren bedrijven en rijke particulieren in staat stellen om hun geld via Nederlandse brievenbusfirma’s weg te sluizen naar belastingparadijzen. De Panama Papers riepen bij de Tweede Kamer zoveel vragen op dat ze nu ook wel eens zelf de betrokkenen aan de tand wilden voelen over hun rol bij belastingontwijking.

Geen multinationals

Omdat niet alle politieke partijen stonden te springen om trustkantoren en multinationals verantwoording af te laten leggen over hun (wan)praktijken, had dit heel wat voeten in de aarde. D66 wilde geen multinationals uitnodigen, de VVD en PVV waren hoe dan ook tegen en het CDA wilde er aanvankelijk ook niet aan. Omdat de getuigen onder ede gehoord worden en niet kunnen weigeren, zou dit het vuurwerk op kunnen leveren wat we eerder in het Verenigd Koninkrijk hebben kunnen zien, waar CEOs van Google en Starbucks in het nauw werden gebracht door verontwaardigde parlementariërs. Uiteindelijk werd volgens goed Nederlands gebruik een compromis bereikt en ging de ondervragingscommissie vorige week van start onder leiding van Henk Nijboer (PvdA). Zonder multinationals, mét trustkantoren.

Belastingkorting

Dat leverde tot dusver weinig vuurwerk op. De trustkantoordirecteuren deden voornamelijk alsof ze van geen kwaad bewust zijn. Sommige trustkantoren lijken nog ‘in denial’ te zijn over hun betrokkenheid bij grootschalige belastingontwijking, of pardon, “belastingkorting”, in de woorden van de Curaçaose trustkeizer en Quote-500 lid Gregory Elias. Jack Favié, de beheerder van de brievenbusbv’s van de Rolling Stones en U2, maakte het zo bont dat nota bene het CDA zijn antwoorden ongeloofwaardig noemde, nadat hij voor de zoveelste keer ontkende dat zijn klanten niet bij hem zitten vanwege het Nederlandse belastingklimaat. Volgens Favié zijn Mick Jagger en Bono toch echt bij hem terecht gekomen vanwege zijn ongekende kwaliteiten als zaakwaarnemer. Een argumentatie die hij vooraf ongetwijfeld tot in den treure geoefend heeft met de lobbyist, spindoctor, en oud-staatssecretaris van Defensie Jack de Vries, door wie hij zich liet begeleiden in de voorbereiding van dit verhoor.

Niet de trustkantoren, maar de Tweede Kamer zelf moet verhoord worden

Deze parlementaire ondervraging was een unicum, en de Tweede Kamer moet geprezen worden dat zij dit instrument heeft gebruikt om meer inzicht te krijgen in belastingontwijking, en dat ze trustkantoren ter verantwoording heeft geroepen vanwege hun rol als bestuurder van brievenbusbv’s. Of de verhoren iets op gaan leveren moeten we afwachten. De trustkantoren beriepen zich tijdens de verhoren voortdurend terecht op het feit dat zij op legitieme wijze gebruik maken van de mogelijkheden die de Nederlandse wet- en regelgeving hen biedt om hun cliënten zo min mogelijk belasting te laten betalen. In hoeverre valt hen dan iets aan te rekenen? Moreel gezien genoeg. Maar moet het vingertje niet net zo hard geheven worden richting de Nederlandse politiek en de regering, die het Nederlandse vestigingsklimaat zo belangrijk acht dat ze het eigenlijk wel prima vindt dat al die bedrijven via Nederland belastingbetaling ontwijken? Als iets de afgelopen jaren duidelijk is geworden, is het dat de Tweede Kamer en het Ministerie van Financiën keer op keer maatregelen blokkeren die belastingontwijking tegengaan, en de Nederlandse ‘kroonjuwelen’ (zoals de deelnemingsvrijstelling) in stand houden. Wat mij betreft zou de Tweede Kamer er daarom beter aan doe bij een volgende parlementaire ondervraging ook zichzelf in de verhoorstoel te zetten en aan een kritisch vragenvuur onderwerpen over hún faciliterende rol bij belastingontwijking.

Lees ook hoe bedrijven ín Nederland belasting ontwijken (in plaats van vía Nederland) in het rapport ‘Verborgen belastingpraktijken van Nederlandse bedrijven: een onderzoek naar grondslaguitholling en winstverschuiving’.