Online klachtenformulier gaat zorgen CETA niet wegnemen

Opinie

24 november 2020

Vandaag praten de leden van de Eerste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking over de verdere behandeling van CETA, het vrijhandelsverdrag tussen de EU en Canada. Centraal staat een voorstel van de Europese Commissie voor een klachtenmechanisme(opens in new window) om de naleving van afspraken in handelsverdragen te verbeteren. Vooral de PvdA had kritiek op de gebrekkige mogelijkheden voor maatschappelijke organisaties en vakbonden om bedrijven te houden aan duurzaamheidafspraken en arbeidsnormen. Geeft de Europese Commissie met dit nieuwe voorstel gehoor aan de breed gedragen zorgen over de rechtsongelijkheid die verdragen als CETA creëren?

Handel Anders!

De Commissie wil een integraal loket(opens in new window) voor handhavingszaken in het leven roepen, waar belanghebbenden uit de EU een klacht bij de Commissie kunnen indienen over het niet-naleven van afspraken over duurzaamheid of over toegang tot markten. Belanghebbenden kunnen zijn: EU-lidstaten, bedrijven, maatschappelijke organisaties, vakbonden en burgers. Klachten kunnen niet worden ingediend tegen de EU of tegen EU-lidstaten, alleen tegen landen buiten de EU. De Commissie bepaalt zelf welke klachten ze verder brengt. Het mechanisme kent geen specifiek tijdslijnen waarbinnen de Commissie moet reageren. En het bevat geen duidelijke richtlijnen hoe de klacht onderzocht moet worden of hoe een besluit verantwoord moet worden.

Verder zijn duurzaamheidsbepalingen in handelsverdragen vrijblijvend, ook in CETA. Een klacht op basis van bestaande handelsverdragen kan niet tot sancties leiden, omdat die verdragen de duurzaamheidhoofdstukken nadrukkelijk uitsluiten van het geschillenbeslechtingmechanisme tussen staten. Voor CETA betekent dit dat de Commissie hooguit formele consultaties met Canada kan aanvragen. Bij een negatieve uitkomst kan de klacht worden voorgelegd aan een expertpanel en dat panel kan dan aanbevelingen doen.

Tegelijkertijd kunnen bedrijven via hetzelfde formulier een klacht bij de Commissie neerleggen op basis van een verordening(opens in new window) over handelsbelemmeringen. Daarin zijn de procedurele rechten van bedrijven formeel vastgelegd. De Commissie is gebonden aan deadlines en kan niet zo maar een klacht naast zich neerleggen. Bedrijven kunnen de Commissie ertoe bewegen gebruik te maken van het geschillenbeslechtingmechanisme tussen staten in handelsverdragen. Bovendien hebben bedrijven ook de mogelijkheid om direct te procederen onder het Investment Court System.

Terwijl het politieke en maatschappelijke draagvlak voor meer privileges voor multinationals afneemt, blijven beleidsmakers in Brussel en Den Haag steeds nieuwe geitenpaadjes bewandelen om steun voor CETA en andere vrijhandelsverdragen te vergaren. Samen met leden van de Handel Anders! coalitie roept SOMO de leden van de Eerste Kamer op om voorbij dit laatste charmeoffensief van de Europese Commissie te kijken en meer oog te hebben voor de structurele weeffouten van het huidige vrijhandelsregime.

Dat regime zet de belangen van multinationale bedrijven en hun aandeelhouders boven die van werknemers, midden- en kleinbedrijf en boeren wereldwijd, veroorzaakt uitputting van natuurlijke hulpbronnen en werkt klimaatverandering in de hand. Alleen een onomwonden ‘nee’ tegen CETA maakt de weg vrij voor een fundamentele koerswijziging richting een progressief, duurzaam en solidair alternatief.