Een financiële crisis of een overmatige schuldenlast heeft grote gevolgen voor overheidsbegrotingen, banen en huishoudens. Maar de wereldwijde financiële sector is zó complex geworden, dat beleidsmakers en burgers het moeilijk vinden om deze sector te begrijpen en te reguleren op een manier die ervoor zorgt dat de sector ten dienste staat van de samenleving en de economie.

De verschillende vrijwillige duurzaamheidsnormen hebben een zorgwekkend gebrek aan vermogen laten zien om de steun van de financiële sector voor onrechtmatige, destructieve en klimaatveranderende activiteiten aan te pakken en in te perken. Ons onderzoek richt zich op de vraag hoe regelgeving de financiële sector al dan niet kan hervormen en er tegelijkertijd voor kan zorgen dat er alternatieven kunnen worden gecreëerd.

De financiële sector ten dienste stellen van samenlevingen, mensen en de planeet

Bij SOMO legt ons onderzoek de verschillende financiële spelers, producten, instrumenten, kanalen en gedragingen bloot die direct of indirect activiteiten financieren die het leven van gemeenschappen, werknemers en burgers schaden en bijdragen aan klimaatverandering en milieuschade.

Beleidsmakers kijken steeds vaker naar banken en investeerders voor de financiering van een groot deel van de transitie op het gebied van energie en economie om binnen de klimaatgrenzen van de planeet te blijven en duurzame ontwikkeling te bereiken. Initiatieven zoals de G20 vinden plaats op internationaal, Europees en nationaal niveau. Ze hebben echter een beperkte impact door hun vrijwillige of ontoereikende reikwijdte en gebrek aan strikt bindende maatregelen, met name wat betreft het terugdringen van klimaatverandering of sociaal wangedrag. Dit is te wijten aan de politieke macht van de financiële sector en het verhoogde risico op economische instabiliteit.

Ons onderzoek ondersteunt het maatschappelijk middenveld wereldwijd om te pleiten voor de noodzakelijke veranderingen in en alternatieven voor het financiële systeem. Maar al te vaak worden deze afgewezen door de financiële sector en de meeste beleidsmakers. Wij spelen een cruciale rol bij het nauwlettend volgen en analyseren van beleid, wetgevende maatregelen en regelgevende initiatieven. We moedigen banken, beleggers en de verzekeringssector aan om hun fondsen te richten op activiteiten en bedrijven die prioriteit geven aan en rekening houden met factoren op het gebied van milieu, maatschappij en goed bestuur (Environment, Social, Governance, ESG).

Er voor zorgen dat het financiële systeem stabiel blijft

De groei en omvang van verschillende wereldwijd opererende banken en institutionele beleggers – zoals vermogensbeheerders, particuliere pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen – hebben hen tot een gevaar voor het systeem gemaakt. Ze zijn te groot geworden om failliet te gaan en zijn te zeer onderling verbonden, zodat wanneer ze bijna failliet gaan, zelfs door hun eigen wanbeleid, ze gered worden met geld van de belastingbetaler – ondanks regelgeving die het tegendeel stelt.

Andere spelers – zoals hedgefondsen en fintech-innovaties – kunnen financiële instabiliteit veroorzaken en financiële crises in gang zetten, waardoor miljoenen mensen en economieën wereldwijd worden getroffen. Bestaande wetten, normen en het toezicht zijn nog steeds ontoereikend om de financiële sector veilig te laten functioneren of zonder dat autoriteiten moeten ingrijpen om economische belangen te beschermen.

Ons onderzoek bij SOMO onderzoekt en onthult gebieden van financiële risico’s en potentiële financiële crises en pleit voor de bescherming van mensen, samenlevingen en het milieu tegen financieel wangedrag.

Democratische besluitvorming om de financiële sector te reguleren

De financiële sector kan nog steeds worden gereguleerd of niet onderworpen aan de wetten en normen die financieringsactiviteiten en operaties met schadelijke gevolgen verbieden. Beslissingen over de financiële sector en het financiële systeem worden op internationaal, Europees en nationaal niveau genomen door middel van wetten, normen, handels- en investeringsverdragen.

Beslissingen worden vaak niet transparant gemaakt voor burgers en veel belanghebbenden die door deze beslissingen worden beïnvloed. Daarentegen beschikt de financiële sector over goed toegeruste middelen en macht om financiële besluitvormers te beïnvloeden, wat resulteert in regels en wetten die in het voordeel zijn van de financiële sector.

Ons onderzoek volgt de financiële besluitvorming op verschillende niveaus, waaronder lobbyen. Het ondersteunt belangenbehartiging die ervoor zorgt dat er geluisterd wordt naar de eisen van het maatschappelijk middenveld ter ondersteuning van een meer democratische besluitvorming om ervoor te zorgen dat de financiële sector de samenleving dient en roofzuchtig gedrag voorkomt.