Belastingvrije investeringen in kaart gebracht

SOMO heeft de bilaterale investeringen van Europese landen in kaart gebracht in een nieuwe long-read. Een nieuwe vergelijking tussen de data van UNCTAD en de IMF biedt inzicht in de omvang van belastingontwijking via brievenbusfirma’s en bepaalde belastingparadijzen.

Belastingvrije winsten

Welk land is ’s werelds grootste investeerder, de VS of Nederland? Hoe hoog is het percentage aan brievenbusfirma’s gerelateerde investeringen vanuit Luxemburg in Italië of de VS? Als brievenbusfirma’s een indicatie zijn van belastingontwijking, welke landen draaien dan op voor de kosten? De long-read geeft alle antwoorden middels interactieve kaarten en biedt de gelegenheid om de achterliggende data te downloaden.

Nederland kan zich wederom de dubieuze titel van ‘’s werelds grootste investeerder’ toe-eigenen. Het totaal aan Nederlandse uitgaande investeringen is groter dan dat van Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië samen. De Nederlanders zijn – op papier althans – de grootste investeerders in Turkije en de op één na grootste in Indonesië (na Singapore). Het betreft echter niet alleen investeringen die worden gemaakt door Nederlandse bedrijven, maar vooral investeringen van ondernemingen en investeerders die zijn gevestigd in andere landen en brievenbusfirma’s in Nederland gebruiken om belasting te ontwijken. Het merendeel van de directe investeringen (meer dan 80%) vanuit Nederland naar de rest van de wereld wordt zo via brievenbusfirma’s gesluisd.

Verschillende onderzoeksrapporten in de afgelopen jaren hebben aangetoond hoe grote bedrijven brievenbusfirma’s in doorsluislanden gebruiken om winst te verschuiven en belasting te ontwijken in de landen waar hun economische activiteiten daadwerkelijk plaatsvinden. De relatieve omvang van de brievenbussector in een land laat zien of een land wordt gebruikt als belastingroute of belastingparadijs. Het directe gevolg hiervan is een derving van belastinginkomsten voor landen die het merendeel van de buitenlandse investeringen ontvangen via brievenbusfirma’s in het buitenland.

De gegevens laten zien dat investeringen tussen landen oneerlijk verdeeld zijn en zich meestal concentreren in bepaalde landen met relatief kleine economieën. De kaarten illustreren de enorme omvang van investeringen gerelateerd aan brievenbusfirma’s in Nederland, Luxemburg, Oostenrijk en Hongarije. Dit zijn tot nu toe de enige landen die inzicht geven in gegevens met betrekking tot aan brievenbusfirma’s gerelateerde investeringen. En dan is de informatie nog niet eens compleet, aangezien veel bilaterale investeringsposities niet openbaar zijn. SOMO gebruikt in dit onderzoek ook een innovatieve methode om ook het percentage van aan brievenbusfirma’s gerelateerde investeringen in Ierland, Zwitserland en Groot Brittannië te berekenen.

Het gebrek aan data is een groot struikelblok in de strijd tegen internationale belastingontwijking en -ontduiking. Overheden wereldwijd, waaronder in Nederland, zeggen dat ze belastingontwijking door multinationals proberen aan te pakken. Als dat inderdaad zo is, dan zijn hun inspanningen duidelijk inadequaat of hebben ze in ieder geval niet het gewilde effect. Overheden moeten financiële transparantie vergroten zodat burgers, politici, journalisten en maatschappelijke organisaties meer inzicht krijgen in de invloed van belastingontwijking op de overheidsfinanciën.

Alle landen zouden verplicht moeten zijn om gegevens over brievenbusfirma’s te verzamelen en te publiceren. Bovendien zouden bedrijven verplicht moeten zijn om financiële gegevens zoals winst- en verliesrekeningen, omzetcijfers, werknemersaantallen en vennootschapsbelasting te rapporteren voor ieder land waarin zij actief zijn.