Rechtbank tikt ministerie van Financiën op de vingers in zaak katoenimport uit Xinjiang

Nieuws

19 januari 2023

Het ministerie van Financiën heeft niet goed genoeg gezocht naar (douane)gegevens over katoenimport uit Xinjiang. Dat concludeerde de Rechtbank van Amsterdam op 11 januari jl. naar aanleiding van een Wob-verzoek van SOMO. SOMO probeert informatie boven tafel te krijgen over de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven bij dwangarbeid in de Oeigoerse Autonome Regio Xinjiang, in China. De bestuursrechter concludeerde verder dat het Ministerie van Financiën zich ook niet aan een eerdere, met SOMO gemaakte, afspraak had gehouden over een aanvullende zoekslag. Het ministerie krijgt nu twee maanden de tijd om alsnog informatie over deze handelsstroom vanuit Xinjiang te delen.

Geheime importgegevens

In 2021 diende SOMO het informatieverzoek in bij het ministerie. Sindsdien is de opstelling van het ministerie het best te omschrijven als ‘onwillig’:

“Ze wilden de informatie niet zoeken, maar ze wilden de informatie die ze wel vonden ook zeker niet delen”, aldus onderzoeker Lydia de Leeuw.

Het ministerie bleef zich al die tijd hardnekkig beroepen op een geheimhoudingsbepaling uit de Europese douanewetgeving, namelijk Artikel 12 Douanewetboek van de Unie (DWU).

Tijdens de zitting van 11 januari jl. sprak de rechter het ministerie nadrukkelijk aan op de gebrekkige zoekslag en het niet nakomen van de gemaakte afspraak met SOMO. Op aangeven van de rechter moet het ministerie alsnog verder zoeken in haar documenten en systemen, zowel binnen de douane, als binnen het ministerie als geheel. “We hopen dat het ministerie na deze tik op de vingers eindelijk in actie komt en goed gaat zoeken naar alle informatie die ze hebben over de import uit Xinjiang, waar de Oeigoerse bevolking wordt onderworpen aan dwangarbeid”, aldus De Leeuw.

Genocide?

In februari 2021 nam de Tweede Kamer een motie(opens in new window) aan waarin gesteld wordt dat in China mogelijk een genocide plaatsvindt tegen de Oeigoeren. Naar schatting honderdduizenden Oeigoeren werken onder dwang op katoenvelden, in spinnerijen en kledingfabrieken. China is de grootste katoenproducent ter wereld en ongeveer een vijfde van het wereldwijd geproduceerde katoen komt uit Xinjiang. Het risico op ernstige mensenrechtenschendingen bij de productie van katoen, garens, stoffen en kleding is zeer hoog. Het is op dit moment onduidelijk in hoeverre producten uit Xinjiang op de Nederlandse markt komen. Bedrijven en overheid zijn niet duidelijk over wat ze doen om deze producten te weren en geven nauwelijks informatie over de import en toeleveranciers.

Transparantie noodzakelijk

Bepalingen in de Europese douanewetgeving, waar de Nederlandse wetgeving een afgeleide van is, vormen het belangrijkste argument voor het ministerie om handelsinformatie bij de douane achter te houden. Met andere ngos pleit SOMO daarom al jaren voor een aanpassing van de wet in Brussel. De Europese Commissie werkt momenteel aan een grote hervorming van de douanewetgeving. Dit is een uitgelezen kans voor de EU om te komen met progressieve wetgeving die maatschappelijke organisaties in staat stelt bedrijven en overheden te helpen om te komen tot eerlijke en duurzame handel.