Seminar over aan banden leggen van voedselspeculatie

Banken, hedgefondsen en pensioenfondsen speculeren op voedselprijzen in de financiële markten en veroorzaken daarmee grote prijsschommelingen in basisproducten als graan, maïs en cacao. Sterke lobby vanuit de financiële wereld ondermijnt strenge regelgeving voor het aan banden leggen van financiële speculatie op voedselprijzen. Op 20 september was SOMO medeorganisator van een training en strategieseminar in Brussel om NGO’s te ondersteunen in hun activiteiten om voedselspeculatie aan banden te leggen. Ook sprak SOMO op 21 september op een hoorzitting van de Europese Commissie over voedsel- en energiederivaten. Maatschappelijke organisaties die actief willen worden op dit thema kunnen zich alsnog aanmelden.

Vanaf september 2010 tot ver in het volgende jaar staat voedselspeculatie op de Europese politieke agenda, als onderdeel van een bredere strategie voor het reguleren van derivaten en ook als speciaal thema. Het blijft echter nog de vraag of dit leidt tot nieuwe regelgeving om de speculatie aan banden te leggen en de rampzalige gevolgen vermijdt zoals in 2008 toen miljoenen mensen slachtoffer werden van de torenhoge prijzen van basisvoedsel. Speculatie met voedselderivaten veroorzaakt gevaarlijke prijsschommelingen wanneer het samenvalt met gebeurtenissen als de recente oogstproblemen in graan en prijsstijgingen.

Hoe voedselspeculatie ontstond

Van origine creëerde de VS derivatencontracten waarmee boeren en de voedselverwerkende industrie konden inspringen op de onzekerheid in de productie van gewassen (zoals onvoorziene weersomstandigheden). Een toekomstig contract geeft eindgebruikers de mogelijkheid gewassen op een later tijdstip te kopen voor een gegarandeerde prijs. Deze contracten kunnen echter ook gekocht en verkocht worden door bankiers of speculanten die weinig betrokkenheid hebben bij het daadwerkelijk verhandelde voedsel, maar die speculeren op die prijzen om winst te kunnen maken.

Gedurende de jaren ’90 tot in begin jaren 2000 leidde agressieve lobby van VS-bankiers tot zwakkere regelgeving rondom voedselspeculatie. Nieuwe en meer complexe financiële producten werden gecreëerd om winst te maken in voedselspeculatie. Banken als Goldman Sachs zetten speciale indexfondsen op waardoor hedgefondsen en andere financiële instellingen makkelijk winst konden maken met voedselprijzen.

Terwijl bankiers en speculanten groot profijt trekken van de voedselspeculatie worden boeren geraakt door de prijsschommelingen en en draait de arme bevolking over de hele wereld op voor de piekende prijzen. De jaren 2007-2008 kenden een dramatische toename in de speculatie op voedselderivaten. Dit resulteerde in een plotselinge en hoge toename van de wereldvoedselprijzen, wat leidde tot een wereldcrisis midden 2008, politieke en economische instabiliteit en sociale onrust in zowel arme als rijke landen. De prijzen zakten dramatisch toen speculanten zich terugtrokken uit de derivatenhandel na het uitbarsten van de financiële crisis in de herfst van 2008.

Gezamenlijke druk op regelgeving in de EU

In 2008 startte de Europese Commissie onderzoek op naar de voedselprijscrisis en financiële regelgeving betreft derivaten en alternatieve investeringsfondsen. Het onderzoek zou moeten leiden tot nieuwe EU-richtlijnen op dit gebied in de herfst van 2010.

Of de voorstellen worden omgezet in nieuwe strenge regelgeving hangt onder andere af van de druk van maatschappelijke organisaties op de Commissie, overheden, het Europese Parlement en andere politici. Samen met andere Europese NGO’s organiseerde SOMO een training en strategieseminar op 20 september in Brussel voor maatschappelijke organisaties die zich willen richten op lobby en campagne tegen financiële speculatie op voedsel. De seminar werd georganiseerd door WEED, WDM, Corporate Europe Observatory, SOMO, CRBM, IATP en Re-define

Op 21 september organiseerde de Europese Commissie (EC) een hoorzitting over voedsel- en energiederivaten, om voorstellen voor te bereiden voor nieuwe regelgeving rondom buitensporige speculatie met voedselderivaten. Myriam Vander Stichele (SOMO) was één van de twee vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties die sprak tijdens de hoorzitting. NGO’s roepen op tot verschillende maatregelen om te voorkomen dat financiële speculatie een negatieve impact heeft op de voedselprijzen. EC Commissaris Barnier stelde dat voedselspeculatie schandalig is en dat strenge regels absoluut noodzakelijk zijn om een nieuwe voedselcrisis te voorkomen. Er waren echter veel sprekers en afgevaardigden van multinationals en financiële bedrijven bij de hoorzitting aanwezig, die pleitten voor zo weinig mogelijk regelgeving en zelfs ontkenden dat hun speculatie een rol speelt.

Een verslag van de hoorzitting kan opgevraagd worden bij SOMO. Maatschappelijke organisaties die actief willen worden op dit thema kunnen zich alsnog aanmelden en contact opnemen met Myriam Vander Stichele.

Meer informatie over het seminar en programma > (opens in new window)

Download power point SOMO van speech bij EC hearing op 21 September >(opens in new window)

bronnen:

• SOMO briefing financing food
• Voedselspeculatie op website WDM(opens in new window)