SOMO’s partner in de Treaty Alliance: Friends of the Earth Europe

In oktober onderhandelen de Verenigde Naties over een bindend verdrag waarmee multinationals verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor het schenden van milieu- en mensenrechten. Anne van Schaik, corporate accountability campaigner bij Friends of the Earth Europe, is een van de leidende krachten achter de ‘Treaty Alliance’, een internationale groep van ngo’s, waarvan ook SOMO deel uitmaakt. Deze alliantie lobbyt al jaren voor dit juridisch bindende verdrag.

De Treaty Alliance bestaat sinds maart 2014 met als doel een bindend VN-verdrag dat bedrijven verplicht om mensenrechten te respecteren, waar zij ook ter wereld opereren. Momenteel zijn er veel vrijwillige standaarden en richtlijnen en hebben bedrijven eigen gedragscodes. Helaas werken deze in de praktijk onvoldoende. Verschillende ngo’s hebben al meerdere malen klachten ingediend bij de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling), met beperkt succes.

“Bedrijven kunnen vooralsnog nauwelijks tot de orde worden geroepen.” En juist daar ligt het probleem volgens van Schaik: “Bedrijven zetten heel graag hun handtekening onder allerlei vrijwilige initiatieven, maar in de praktijk zien we dat die bedrijven zich juist vaak schuldig maken aan het overtreden van milieuregels of mensenrechten en betrokken zijn bij projecten waarbij mensen worden geïntimideerd, of waarbij zelfs dodelijke slachtoffers vallen.”

VN-verdrag is dringend nodig

Wekelijks komen schrijnende berichten binnen van mensenrechten- en milieuschendingen door bedrijven. Omdat bestaande regels op vrijwillige basis zijn, worden bedrijven niet genoeg gepusht om zich hier ook daadwerkelijk aan te houden.

“Je komt natuurlijk een heel eind met campagnevoeren, rapporten publiceren, media benaderen of naar de politiek stappen, maar het kan jaren duren, voordat je een bedrijf daadwerkelijk tot de orde kunt roepen, bijvoorbeeld via de rechter. Ook kost dit ontzettend veel tijd, geduld en financiële middelen. Organisaties zoals Milieudefensie hebben hier in ieder geval een netwerk voor en dus ook meer middelen om zo’n bedrijf überhaupt voor de rechter te dagen. Maar dit geldt niet voor een Nigeriaanse boer zonder contacten waarvan het water is vervuild door Shell.”

Alleen al in Nigeria lopen er meer dan vijfhonderd juridische zaken tegen Shell. Deze processen duren vaak jaren en slachtoffers overlijden vaak zelfs tijdens deze procedures.

“Daarom is het belangrijk dat allereerst nationale wetten op de juiste manier worden geïmplementeerd, zodat mensen toegang krijgen tot recht in hun eigen land. Als dit niet werkt, dan moet er een instantie zijn waar deze slachtoffers uiteindelijk heen kunnen en gehoord worden. Het VN-verdrag zou deze oplossing bieden. Ook is er een grote complementariteit tussen dit VN-verdrag en de UN Guiding Principles. Wij vinden dat je via een VN-verdrag meer moet kunnen afdwingen om zo mensen echt toegang tot recht te geven.”

Gezamenlijke lobby met het rapport Removing Barriers to Justice

Removing Barriers to Justice

Om te zorgen dat er een effectief VN-verdrag komt, gaf een aantal organisaties, waaronder SOMO en Friends of the Earth Europe de opdracht tot het rapport ‘Removing Barriers to Justice’. De verschillende casussen in het rapport tonen aan waarom het noodzakelijk is dat toegang tot recht verbeterd voor mensen wier rechten geschonden zijn door grote multinationals.

“Friends of the Earth is ontzettend blij met dit rapport. Hiermee kunnen wij naar Europese besluitvormers stappen en laten zien waarom het zo belangrijk is dat dit VN verdrag voor bindende regels voor bedrijven er komt. De Europese Unie is wel aanwezig bij de besprekingen op VN-niveau, maar eigenlijk hebben zij weinig zin om hieraan bij te dragen.”

Friends of the Earth en SOMO presenteerden het rapport onlangs aan de Mensenrechtenraad van de Europese Unie en hebben dit ook gestuurd naar Tweede Kamerleden, leden van het Europees Parlement en de Europese Commissie.

Anne van Schaik is positief: “Nog nooit is er eerder op VN-niveau onderhandeld over een soortgelijk verdrag, dit is echt een historische kans om de huidige straffeloosheid van internationaal opererende bedrijven te keren.”

Het enthousiasme voor dit verdrag is vooral vanuit het zuiden enorm. Vanuit lokale gemeenschappen, dorpen die al heel lang bedreigd worden, komen nu mensen naar de Verenigde Naties. Zij hebben voor het eerst het gevoel dat er een verdrag komt waardoor hun leven echt verbeterd kan worden.

“Het is uniek om voor een verdrag te strijden dat vooral een push krijgt van zuidelijke groepen. Dat is heel erg leuk om te doen.”

Lees meer over de Treaty Alliance.(opens in new window)