Succesvolle start van reeks trainingen over niet-juridische klachtenmechanismen

Een westerse mijnexploitant, een Zuid-Koreaanse fabrikant van meubelen en een Japanse muziekinstrumentenbouwer; deze en andere multinationals waren onderwerp van discussie tijdens een vierdaagse training in Indonesië over ‘Business, Human Rights & Grievance Mechanisms’.

De training was specifiek gericht op het aanwenden van niet-juridische klachtenmechanismen tegen multinationals die betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen, intimidatie of milieuvervuiling. Het was de eerste training uit een serie van drie die ook in Mexico en Kenia plaatsvindt.Twintig deelnemers uit negen verschillende Aziatische landen deden mee aan de training die werd gehouden van 9 tot 12 september in Jakarta. Alle deelnemers hebben een achtergrond bij een ngo, ‘civil society organisation’ (CSO) of vakbond en zetten zich in voor individuen, arbeiders of gemeenschappen die door toedoen van multinationals schade ondervinden of dreigen te ondervinden. Bijvoorbeeld omdat hun directe leefomgeving wordt vervuild of zij gedwongen hun huizen moeten verlaten. Het doel van de training was om de deelnemers beter uit te rusten met kennis van niet-juridische klachtenmechanismen en met praktische vaardigheden om deze mechanismen effectief te kunnen aanwenden. Daarnaast kregen ze ook gericht advies over hun specifieke casus.

Werking en effectiviteit soms onduidelijk

Niet-juridische klachtenmechanismen zijn een formeel instrument om misstanden door bedrijven aan te kaarten, daar waar een proces via de rechtbank vaak lang en kostbaar is. Voorbeelden van deze mechanismen zijn de door OESO opgestelde Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen en de Compliance Advisor Ombudsman van de International Finance Corporation (IFC). Maar er bestaat soms nog onduidelijkheid onder mensenrechtenverdedigers over de werking en effectiviteit van dergelijke niet-juridische mechanismen. Met de serie trainingen in Indonesië, Mexico en Kenia hopen de initiatiefnemers de kennis hierover te vergroten.

Programma positief ontvangen

De opbouw van de training liep parallel met een stappenplan(opens in new window) voor het indienen van niet-juridische klachten. Elke trainingsdag doorliep een aantal van die stappen die elk waren opgebouwd uit verschillende (interactieve) modules, presentaties en oefeningen. Daarbij vertelden de deelnemers over voorbeelden uit hun eigen casus en over hun eerdere ervaringen met klachtenmechanismen en andere campagnetechnieken. In een rollenspel over de OESO Richtlijnen simuleerden de deelnemers aan de hand van hun eigen casus een bemiddelingsbijeenkomst met een bedrijf. Gastsprekers waren er van Sawit Watch en de Human Rights Working Group Indonesia. De Universiteit van Melbourne en de Accountability Counsel ondersteunden de training met expertbijdragen.
Volgens Virginia Sandjojo, projectcoördinator bij SOMO en mede-initiatiefnemer, was het een succes. “De deelnemers hadden zich goed voorbereid en waren enthousiast om hun ervaringen te delen. Vaak zijn deze mensen al heel lang met een specifieke casus bezig en hebben ze op verschillende manieren geprobeerd om genoegdoening te krijgen. Ze toonden zich dan ook zeer geïnteresseerd in de casussen van anderen en wilden van elkaar leren.”

Opvolging na training

De deelnemers van de training in Indonesië waren na afloop erg gemotiveerd om de geleerde vaardigheden en strategieën in de praktijk te gaan brengen, vertelt Sandjojo. Over een maand is er weer een contactmoment en hoort ze hoe het de deelnemers vergaat. SOMO blijft ondertussen voor de deelnemers beschikbaar voor vragen en ondersteuning. Het is de bedoeling dat na deze reeks ook volgend jaar weer trainingen worden gegeven en dat meer organisaties gefaciliteerd worden om via niet-juridische klachtenmechanismen genoegdoening te verkrijgen.

Achtergrond HRGM-programma

De training in Jakarta werd gegeven in samenwerking met Cividep India en Business Watch Indonesia in het kader van het vierjarig SOMO-programma ‘Human Rights & Grievance Mechanisms’ (HRGM). In Kenia en Mexico werkt SOMO samen met programmapartners Kenya Human Rights Commission en CEREAL. Het programma richt zich op het vergroten van de toegankelijkheid en de effectiviteit van niet-juridische klachtenmechanismen. De training werd ondersteund door nieuw materiaal, zoals de in juni gelanceerde website www.grievancemechanisms.org(opens in new window) . Hierop wordt met behulp van een filmpje uitleg gegeven over verschillende varianten van niet-juridische klachtenmechanismen. Ook biedt de site het stappenplan voor het indienen van een klacht en brochures met specifieke informatie voor arbeiders, gemeenschappen en maatschappelijke organisaties over verschillende klachtenmechanismen.