Training over verantwoordelijkheid van multinationals in Pakistan door SOMO komt als geroepen

In Pakistan, waar terreuraanslagen, corruptie, vriendjespolitiek en mensenrechtenschendingen aan de orde van de dag zijn, proberen Oxfam Novib Pakistan en SOMO samen lokale NGOs te ondersteunen in de (weder)opbouw van hun gemeenschappen. SOMO verzorgde in dit kader vorige week in Pakistan een succesvolle training over maatschappelijk verantwoord ondernemen en hoe bedrijven hierop aangesproken kunnen worden.

“De timing was perfect”, aldus SOMO-onderzoeker Mark van Dorp. “De training sloot precies aan bij problemen die momenteel bij de aanwezige NGOs spelen. De actiebereidheid is groot, maar binnen de nationale context zijn de mogelijkheden om te handelen zeer beperkt, omdat het rechtssysteem niet werkt. NGOs in Pakistan zijn vaak niet op de hoogte van de mogelijkheden die de internationale klachtenmechanismen hen kunnen bieden. De partners kwamen meteen met hele gedetailleerde plannen voor een vervolg.”

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Met een gerichte tweedaagse training en een community meeting gaven SOMO-onderzoekers Mark van Dorp en Martje Theuws onder meer tekst en uitleg over het begrip ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’, wat je van bedrijven mag verwachten en hoe je bedrijven kunt aanspreken op hun verantwoordelijkheden. “Belangrijk om dat in een land te doen waar MVO vaak wordt ingevuld door donaties aan goede doelen”, aldus Van Dorp. SOMO zet in dit programma haar kennis en ervaring in op het gebied van multinationals in gebieden die door conflict geteisterd worden.

Blinde vlek

Een van de belangrijkste economische sectoren in Pakistan is de kledingindustrie. Arbeidsomstandigheden zijn vaak zeer slecht en vergelijkbaar met die in Bangladesh: medewerkers krijgen alleen tijdelijke contracten waardoor ze geen lid kunnen worden van de vakbond en niet in aanmerking komen voor sociale zekerheden. Slechts 3% van de arbeiders in Pakistan is georganiseerd. Lonen zijn zeer laag en er moeten lange dagen worden gemaakt. Ook is er sprake van kinderarbeid en zijn veel fabrieken onveilig. Daar waar kledingfabrikanten en internationale merken in Bangladesh worden aangesproken op hun verantwoordelijkheden, gebeurt dit in Pakistan nauwelijks. “Pakistan is nog een blinde vlek”, aldus Van Dorp.

Een andere belangrijke economische sector voor Pakistan is de landbouw. Hier is sprake van een feodaal systeem waarbij landloze boeren vaak volledig afhankelijk zijn van landeigenaren: voor leningen om zaadgoed te kopen tot afname van hun product zoals suikerriet of katoen. De landloze boeren worden gedwongen bepaalde dure zaden te gebruiken van Westerse multinationals die zo genetisch gemanipuleerd zijn dat ze slechts één keer opbrengst genereren. Ook lopen boeren grote gezondheidsrisico’s door het onveilig gebruik van pesticiden. Dit leidt op zijn beurt weer tot ernstige vervuiling van het grondwater. Daarnaast onttrekken bedrijven als Nestlé en Pepsico grote hoeveelheden schoon water aan de grond waardoor het waterpeil bij veel gemeenschappen tot kritische niveaus is gedaald.

Citizens First

SOMO werkt in Pakistan nauw samen met Oxfam Novib Pakistan, dat met het programma Citizens.First burgers handvaten wil geven om hun overheid en het bedrijfsleven aan te spreken op hun verantwoordelijkheden als het gaat om het handhaven van de wet en in het verzorgen van basale levensbehoeften. Op die manier wil het programma bijdragen aan veiligheid en aan een goed bestuur waardoor burgers en overheid hun ‘sociale contract’ nieuw leven in blazen.

“De veiligheidsomstandigheden in Pakistan maken het heel moeilijk om er te werken”, vertelt Van Dorp. “Er is een cultuur van angst. Mensen worden geïntimideerd en in de gaten gehouden, en worden van verschillende kanten onderdrukt door de overheid, militante groepen en bedrijven die het niet zo nauw nemen met mensenrechten. Dan is het belangrijk om van buiten hulp te geven en te laten zien dat er internationale wegen zijn om misstanden aan te pakken.”