Voeding voor duurzame energiesystemen

De productie van elektriciteit heeft directe en indirecte gevolgen voor milieu, samenleving en economie, zowel binnen als buiten onze landsgrenzen. Aan de hand van een integrale analyse van de energieketen werkt SOMO met partners aan de bevordering van duurzame energiesystemen. Het energieprogramma van SOMO is erop gericht om onderwerpen als corporate accountability, duurzame ontwikkeling en economische rechten in de energiesector op de politieke en economische agenda te houden. Twee recente rapporten over de kolenketen, The Black Box en ‘Duurzaamheid in de Nederlandse elektriciteitssector’ dragen hiertoe bij.

Een paar voorbeelden van de impact van de energieketen: CO2-emissies van Nederlandse elektriciteitscentrales dragen bij aan de opwarming van de aarde die het bestaan van mensen op kleine eilanden in de Stille Zuidzee bedreigt. Het gebruik van kernenergie in Nederland raakt de mensen die dichtbij opslagplaatsen van nucleair materiaal in Frankrijk leven.

In Colombiaanse mijnen, waaruit Nederlandse energiebedrijven hun kolen betrekken, zijn mensenrechten geschonden. Het eind januari verschenen rapport The Black Box van SOMO in samenwerking met Greenpeace laat zien dat die Nederlandse bedrijven, ondanks eerder gedane beloften, weigeren openheid van zaken te geven over de herkomst van de kolen die zij gebruiken. Het gevaar van het gebruik van Colombiaanse ‘bloedkolen’ in Nederlandse centrales blijft zo bestaan.
“Als bedrijven open zijn over de herkomst van kolen kunnen mensenrechtenschendingen en milieuvervuiling in de kolenketen worden voorkomen”, zegt SOMO-senioronderzoeker Joseph Wilde-Ramsing. “Met hun weigering deze informatie publiek te maken, volgen de bedrijven de aanbevelingen in internationale normen voor ketentransparantie zoals de OESO Richtlijnen voor multinationale ondernemingen niet.”

Al zijn de investeringen in nieuwe kolencentrales een teken aan de wand; Nederlandse energiebedrijven doen zich veel groener voor dan ze werkelijk zijn. Dat blijkt uit het eind februari uitgebrachte rapport Duurzaamheid in de Nederlandse elektriciteitssector. Dit onderzoek wordt jaarlijks door SOMO uitgevoerd(opens in new window) in opdracht van Greenpeace en sinds dit jaar ook in opdracht van de Consumentenbond. Op het moment van onderzoek was, van alle in Nederland opgewekte stroom, slechts tien procent groen.
Joseph Wilde-Ramsing: “Wat je als consument niet ziet, zijn de investeringen. Die zeggen iets over hoe duurzaam deze bedrijven in de toekomst zijn. Energiereuzen als RWE/Essent, E.ON en Vattenfall/Nuon richten zich vooral op het vergroten van hun capaciteit in fossiele brandstoffen in Nederland en Duitsland en op atoomenergie.” Windunie, Greenchoice, NHEC, Eneco en Dong springen er in positieve zin uit.

Eind maart heeft RWE/Essent weer een nieuwe natuurvergunning aangevraagd bij de provincie Groningen voor de bouw van de grootste kolencentrale van Nederland in de Eemshaven. Een eerdere vergunning werd in augustus 2011 door de Raad van State vernietigd.
Joseph Wilde-Ramsing: “Als de bouw van nieuwe kolencentrales doorgaat, zal de kolencapaciteit in Nederland meer dan verdubbelen, waardoor de urgentie van transparante kolenketens nog groter wordt. Als zij zich duurzaam willen noemen, zullen ze ook een andere weg moeten inslaan en, gestimuleerd door groen overheidsbeleid, meer moeten inzetten op duurzame opwekking van energie.”

Lees meer over The Black Box (opens in new window) en over Duurzaamheid in de Nederlandse elektriciteitssector(opens in new window) .