“Voedselimperia zijn de oorzaak van landbouwcrisis”

"Bijna een miljard mensen hebben honger en nog eens een miljard zijn chronisch ondervoed, terwijl een miljard mensen overgewicht hebben", zegt Van der Ploeg, hoogleraar landbouwsociologie in Wageningen. "Er is bovendien een ernstige landbouwcrisis. Voor consumenten wordt voedsel duurder, maar boeren hebben steeds meer te lijden onder lage en onzekere inkomsten."

Waar gaat het verschil heen? "Naar voedselimperia", zegt Van der Ploeg. "De industriële handelsconglomeraten, zoals Ahold, Nestle en Cargill domineren steeds sterker de productie, verwerking, distributie en verkoop van voedsel. Ze knijpen welvaart uit landbouw. In dit regime leiden kleine onevenwichtigheden tot grote fluctuaties."

Asperges uit Peru

Imperia zijn machtig omdat ze de netwerken controleren. "Zowel boeren als consumenten zijn afhankelijk van hun ingangen en uitgangen en hun prijzen. Regeringen krijgen op hun kop als ze de handel verstoren, maar de imperia verstoren zelf de markt. Als het in dit regime financieel gunstig is om asperges te telen in Peru, zoals nu gebeurt, dan gebeurt dat. Ook al is het gebied daar eigenlijk veel te droog voor en kost het kostbaar water dat daardoor niet meer beschikbaar voor de lokale landbouw."

Import uit arme landen hoeft niet verkeerd te zijn, vindt Anoesjka Aspeslagh, woordvoerster van Albert Heijn. "Onze vraag zorgt voor banen en inkomen in West-Afrika, bijvoorbeeld. We hebben veel aandacht voor de arbeidsomstandigheden, samen met producenten." Ze herkent het beeld van Van der Ploeg niet. "We zijn niet oppermachtig, we zijn net zo goed afhankelijk van de markt. Daarom doen we alles in nauwe samenspraak met producenten."

"Toch zijn de supermarkten de laatste tijd veel machtiger geworden dan de andere imperia", zegt Myriam Vander Stichele, senior onderzoeker van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen. "Zelfs de grote bananenhandelaren moeten hun lage prijzen en kortetermijncontracten tegenwoordig accepteren. Bovendien gaan supermarkten steeds meer de taken van producenten overnemen, waardoor ze nog sterker worden."

Kwetsbaar

Het regime van voedselimperia stimuleert de schaalvergroting en industrialisatie van de landbouw, want er is een constante en voorspelbare aanvoer nodig. "De industriële landbouwbedrijven zijn vaak echter veel minder productief dan de boerenbedrijven die ze hebben vervangen", zegt Van der Ploeg. "Bovendien zijn ze met hun schulden uiterst kwetsbaar voor economische schokken. Ze zijn afhankelijk van stabiliteit, expansie en goedkoop geld – net als de imperia zelf. Als die voorwaarden verdwijnen, gaan ze failliet. Dat zou nu kunnen gebeuren."

Volgens Van der Ploeg is het maar goed dat de boerenlandbouw weer in opkomst is, in tegenstelling tot de industriële landbouw. "Agrariërs zoeken steeds meer naar een geïntegreerde, multifunctionele vorm van landbouw, die minder afhankelijk is van kunstmatige grondstoffen." Niet alleen in West-Europa, waar dit al miljarden euro aan toegevoegde waarde genereert, maar ook in een land als Brazilië. "Terwijl sommige bedrijven alsmaar groter worden, is de afgelopen acht jaar het aantal kleine boerderijen toegenomen van 3,6 tot 4,2 miljoen."

Dit is een belangrijke onderstroom, volgens Van der Ploeg, want de voedselimperia hebben geen toekomst. "Ze ondermijnen met hun kortetermijnbelangen de landbouw die ze nodig hebben. Uiteindelijk zullen ze instorten."

Bron: IPSnews.be