Voorzichtige MVO-stappen natuursteenbedrijven

Onderzoek van o.a. SOMO wijst uit dat de natuursteenproductie in India gepaard gaat met slechte arbeidsomstandigheden en grote natuurschade.

Zwaar en ongezond werk voor lage lonen, kinderarbeid, ‘gebonden arbeid’, discriminatie en achterstelling van Dalits (‘kastelozen’) en Adivasi (inheemse volken) gaan bijna standaard gepaard met de productie van natuursteen in India. Het rapport gaat ook in op de aantasting van het milieu door de winning en verwerking van natuursteen, zoals verstoring van de waterhuishouding, verlies van landbouw- en bosgebieden, onverantwoorde afvalverwerking en hoge uitstoot van stofdeeltjes. Daarnaast zijn illegale mijnbouw en corruptie veelvoorkomende problemen.

Nederlandse natuursteenbedrijven ontkennen niet dat deze problemen spelen, maar hebben er nog geen antwoord op. Het gros van de bedrijven en brancheorganisaties is er bovendien nog niet van overtuigd dat zij een rol te spelen hebben bij het verduurzamen van de natuursteenproductie. Zolang er geen vraag is naar duurzame natuursteen zien de meeste bedrijven, en zeker de prijsvechters, geen aanleiding om hier aandacht te besteden. De Nederlandse overheid heeft zich weliswaar verplicht om vanaf 2010 alle producten en diensten duurzaam in te kopen, maar voor natuursteen zijn nog geen concrete duurzaamheidcriteria ontwikkeld. Enkele natuursteenbedrijven en de brancheorganisatie ABN zijn begonnen om maatschappelijk verantwoord ondernemen in de natuursteensector vorm te geven, waarbij de nadruk vooralsnog ligt op verantwoord ondernemen in Nederland.

Om internationale ketenverantwoordelijkheid handen en voeten te geven hebben de Landelijke India Werkgroep en de Stichting Natuur&Milieu de Werkgroep Duurzame Natuursteen opgezet waar een aantal bedrijven en brancheorganisaties inmiddels actief aan deel nemen. De Werkgroep werkt aan een gedragscode voor de Nederlandse natuursteensector. Uitgangspunt voor de LIW en Natuur&Milieu is de (mede)verantwoordelijkheid van Nederlandse bedrijven voor arbeids- en sociale kwesties en milieu-, en economische aspecten binnen de toeleveringsketen. Internationaal geaccepteerde normen, zoals de ILO conventies, moeten de basis vormen voor een serieus MVO-initiatief. Ook de betrokkenheid van belanghebbenden in productielanden, transparantie en rapportage en onafhankelijke verificatie zijn essentieel. Het Project Duurzame Natuursteen biedt bedrijven de mogelijkheid deze concept-gedragscode in praktijk te testen, in overleg met lokale belanghebbenden in India en Nederlandse opdrachtgevers. Naast prijs, levertijd moet ook duurzaamheid een onderscheidend kwaliteitsaspect van natuursteen worden.

In 2002 werd er in Nederland voor ca. €138 miljoen aan natuursteen geïmporteerd (leisteen en zandsteen niet meegerekend). De import uit ‘ontwikkelingslanden’ (China, India, Brazilië, Turkije en Zuid Afrika) bedroeg ca. €55 miljoen. Ongeveer 1/3 daarvan (€17 miljoen) kwam uit India. India is na China het belangrijkste natuursteenexporterende land ter wereld. Er worden in toenemende mate halfafgewerkte producten geïmporteerd. Natuursteen kent veel toepassingen: grafstenen, bestrating, gevels, vloeren, werkbladen, tuinornamenten, etc.