Vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS: een bedreiging voor publieke belangen

Op dit moment onderhandelen de Verenigde Staten en de Europese Unie over het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), een handelsverdrag met afspraken over vergaande marktliberalisering en deregulering. De onderhandelingen tussen de EU en VS gaan niet alleen over handel en investeringen, maar hebben direct invloed op Europese wet- en regelgeving.

Er staat veel op het spel: wat en hoe consumenten kunnen kopen, welk bedrijf winst of verlies maakt, welke werkgelegenheid er blijft, hoe regels betreffende voedselveiligheid en het milieu tot stand komen en op welke manier investeerders miljoenenclaims kunnen indienen tegen overheidsmaatregelen. SOMO richt zich in haar werk rondom TTIP op drie cruciale aspecten, namelijk transparantie en publieke verantwoording, het controversiële investeringshoofdstuk en de financiële (de)regulering.

Transparantie

In Nederland richt SOMO zich publiekelijk op het gebrek aan democratie en transparantie in de TTIP onderhandelingen. De leden van het Nederlandse én van het Europese parlement worden namelijk vóór en tijdens de onderhandelingen volledig buitenspel gezet. Officieel staat TTIP bij geen enkel parlement op de agenda, dus de parlementen kunnen niet beslissen óf ze erover willen onderhandelen, laat staan hoe er dan onderhandeld zou moeten worden. Alle onderhandelingen vinden nu achter gesloten deuren plaats tussen bedrijfsleven, de Amerikaanse overheid en de Europese Commissie. Het gesloten karakter van de onderhandelingen brengen het publieke belang ernstig in gevaar.

Investeringen

Een ander controversieel aspect van het handelsverdrag is het investeringshoofdstuk. Hierin is onder meer geregeld dat bedrijven nationale overheden kunnen aanklagen wanneer overheidsmaatregelen en wetten (toekomstige) winsten dreigen aan te tasten. Naar aanleiding van eerdere handelsverdragen hebben bedrijven de afgelopen jaren over de hele wereld landen voor vele miljarden aangeklaagd voor het instellen van wetgeving op het gebied van milieu, gezondheid, energie en tal van sociale terreinen. Na veel kritiek en mede onder druk van maatschappelijke organisaties zijn de onderhandelingen over het investeringshoofdstuk intussen on hold gezet: er zal eerst een publieke consulatie plaatsvinden alvorens de onderhandelingen te hervatten. (Klik hier voor het debat dat SOMO organiseerde in samenwerking met TNI en Real World Economics)(opens in new window) .

Financiële deregulering

Tot slot richt SOMO zich op het feit dat het handelsverdrag de reguleringen van de financiële sector wil beperken omdat deze als barrières voor handel worden beschouwd. TTIP zal op verschillende manieren grote ondernemingen bevoorrechten ten opzichte van burgers, consumenten, parlementen en de soevereiniteit van staten. Verschillende onderzoekers van SOMO hebben de afgelopen jaren inzichtelijk gemaakt wat de gevaren van deregulering zijn voor financiële stabiliteit en een gezonde financiële sector.

Voor SOMO past de aandacht voor TTIP binnen een bredere visie op eerlijke handelsregels waarbij handel in dienst staat van de samenleving en niet andersom. Er wordt in Nederlands en Europees verband samengewerkt met het netwerk Seattle to Brussels netwerk en het Alternative Trade Mandate.