“Iedereen in Malawi heeft recht op ontwikkeling”

Paul Kachusa – programmamanager bij CARER – was onlangs in Amsterdam om het onderzoek naar land- en arbeidsrechten in de suikerindustrie in Malawi te presenteren. Het gezamenlijke nieuwe rapport van SOMO en CARER heet Bittersweet: sustainability issues in the sugar cane supply chain. Paul Kachusa sprak daarnaast over zijn werk en de samenwerking met SOMO.

 

Het Malawi Centrum voor Advies, Onderzoek en onderwijs over Rechten (CARER) werkt al sinds 2005 samen met SOMO. CARER is een non-profitorganisatie in Malawi die probeert mensenrechten te promoten en beschermen, zodat deze in alle lagen van de samenleving gerespecteerd worden. De organisatie is opgericht in 1994, heeft dertig werknemers en ongeveer tien centra verspreid over Malawi, waar mensen rechtsbijstand kunnen krijgen. Naast rechtsbijstand houdt CARER zich bezig met lobby, onderwijs in zelfbestuur, hervormingen van het strafrecht, monitoring en onderzoek.

Pleiten voor mensenrechten

Paul Kachusa: “Volgens sectie 30 van onze grondwet heeft iedereen recht op ontwikkeling. Dit is waar wij voor staan als organisatie. CARER lobbyt voor mensenrechten, zoals goede arbeidsomstandigheden, en kijkt waar de rechten van mensen in het gedrang komen als gevolg van wet- en regelgeving. We proberen tegelijkertijd zelf parlementariërs en ambtenaren te betrekken. Kwetsbare groepen leren we hoe ze dit voortaan zelf kunnen doen. Tachtig procent van de bevolking in Malawi leeft op het platteland en deze gemeenschappen zijn onze belangrijkste doelgroep. Aangezien CARER in de toekomst niet altijd zeker is van inkomsten, richten we ons op duurzame ontwikkeling. Op locatie geven we advies en presentaties, als onderdeel van het ‘Democracy Consolidation Programme’, gefinancierd door de Verenigde Naties. Eerst identificeren we de mensen die ‘Community Base Facilitator of Educator’ kunnen worden, om hen vervolgens onderwijs in mensenrechten, bestuur en wetgeving te geven. Uiteindelijk is het de bedoeling dat zij deze kennis zelf met hun gemeenschap kunnen delen.”

De samenwerking met SOMO

CARER en SOMO werkten in het verleden twee keer aan rapporten over arbeidsomstandigheden in de thee- en tabaksindustrie in Malawi. Paul Kachusa vertelt iets meer over de samenwerking: “CARER doet vooral veldwerk en verzamelt daarmee de belangrijkste data. Op locatie bij de plantages interviewen we zowel werkgevers als werknemers. Dankzij de samenwerking met SOMO hebben we geleerd professioneler onderzoek te doen. Daarnaast heeft SOMO ons geattendeerd op mensenrechtenschendingen en manieren om overheden te betrekken, waar wij eerst niet van op de hoogte waren.”

“Een hoogtepunt voor mij was toen we verschillende ‘stakeholders’ uit de thee- en tabaksindustrie hadden verzameld voor de presentatie van ons onderzoek”, vertelt Paul Kachusa. “Vertegenwoordigers van de industrie, vakbonden, overheid en civil society waren allemaal aanwezig en na de presentatie volgde een verhitte discussie. Overheid en vakbonden wilden weten waarom de kwesties uit ons rapport speelden, terwijl mensen uit de industrie alles ontkenden en zich verdedigden. Dat de emoties zo hoog oplaaiden gaf ons een gevoel van erkenning, sterker nog: het gevoel een doorbraak te hebben bereikt. Sindsdien hebben we qua arbeidsomstandigheden positieve veranderingen gezien.”

De suikerindustrie in Malawi

Bittersweet

Het gezamenlijke rapport van SOMO en CARER over duurzaamheidskwesties in de suikerindustrie – Bittersweet – bevat een casestudy naar de situatie in Malawi. Het onderzoek richt zich op de enige suikerproducent in het land: Illovo Sugar (Malawi) Limited, een dochteronderneming van Associated British Foods uit het Verenigd Koninkrijk. Suiker uit suikerriet staat in de top drie van exportgewassen in Malawi, maar de productie wordt in verband gebracht met de schending van meerdere arbeidsrechten, mensenrechten en gemeenschapsrechten. Het onderzoek wijst op aan het werk gerelateerde veiligheids- en gezondheidsrisico’s voor werknemers, naast onzekere werkverschaffing en tactieken om vakbonden te ondermijnen. Omwonende gemeenschappen hebben Illovo bovendien beschuldigd van landroof, waarbij de betreffende grond al door hun voorouders werd verbouwd.

Martje Theuws, onderzoeker bij SOMO:

“Een aanzienlijk deel van de suikerexport van Illovo gaat naar de Europese Unie. Waar CARER data verzamelde over de negatieve gevolgen van de suikerindustrie op arbeids- en mensenrechten in Malawi, keek SOMO naar de Europese bedrijven die suiker afnemen en naar hun beleid wat deze kwesties betreft.”

Uitdagingen

Het is in het bestaan van CARER niet altijd rozengeur en maneschijn, zoals ook bij andere non-profitorganisatie in Malawi. Vooral het vinden van genoeg inkomsten blijft een uitdaging. De programmamanager gaat hierop in:

“Als je aan mij vraagt waarom we geen website hebben, is het antwoord heel eenvoudig: we hebben er geen geld voor. Onze website is twee jaar in de lucht geweest tot de geldbron opdroogde. Al onze inkomsten zijn bedoeld voor specifieke projecten en op het moment valt een website daar simpelweg niet onder.”

Door de jaren heen ontving CARER subsidies van verschillende organisaties, waaronder Oxfam, het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties, de United States Agency for International Development en SOMO.

“Maar het moeilijkste van mijn baan vind ik het als werknemers vragen wanneer hun situatie concreet zal veranderen. Vooral als er geen korte termijnresultaten zichtbaar zijn. Zelfs het meten van onze resultaten is lastig; we lopen veel zaken na, maar inschatten wanneer iets verandert is bijna onmogelijk.”

Het ultieme doel

Op de vraag naar zijn ultieme doel antwoordt Paul Kachusa:

“Arbeidskwesties in Malawi zouden niet alleen een academisch vraagstuk moeten zijn. Ik ben zeer trots op onze huidige werkzaamheden en ik haal veel voldoening uit mijn werk. Maar we zouden de situatie wezenlijk moeten veranderen. Het is mijn ultieme doel om dat te bereiken.”